89
7.2-расм. Шакллантиргич схемаси
Регистр, ячейкаларнинг сонини ва калитларнинг уланиш тартибини
ўзгартириб, керакли бўлган тузилишдаги кодли гуруҳларни шакллантириши
мумкин. Шакллантиргичнинг даврий уланишини ГҚ
узат
аниқлайди.
Синхросигнал қабул қилгичи узатиш тизимининг циклли ва юқори циклли
синхронизм ҳолатини назорат қилишни
амалга оширади, аппаратура
уланишида ва ишлаш жараѐнида синхронизм бузилганда тизимнинг
синхронизмга киришини таъминлайди.
7.3-расм. Циклли синхросигнал қабул қилгичининг
тузилиш схемаси
ѐки
Сурувчи регистр
Бирлаштирувчи қурилмага
ГҚ
узатдан
СР
ДШ
ЙЎҚ
Синхронизмдан
чиққан
маълумотларни
йиғувчи
И
3
И
2
И
1
ГҚ
ққ
Синхронизмга кириш
маълумотларни
йиғувчи
Аниқловчи
Анализатор
Ҳал қилувчи қурилма
90
Синхросигнал қабул қилгичининг ишлаш принтсипини сирпаниб изловчи ва
бир разрядли сурилишга эга бўлган қабул қилгич мисолида қараб чиқамиз.
(ИКМ-30 тизимларида қўлланилади). Бу ерда циклли синхронизм ҳолатининг
назорати, линиядан тушган ва қабул қилувчи қисмдаги генератор қурилмаси
(ГҚ
қ.қ.
) ишлаб чиққан синхросигнал символларини вақт бўйича мос
тушишини текшириш орқали амалга ошади.
Циклли синхронизация қабул қилгичи, (7.3-расм) аниқловчидан,
анализатордан ва ҳал қилувчи қурилмадан иборат. Синхросигнал
аниқловчиси, қабул қилинган ИКМ сигналдан синхрогуруҳларни ажратиб
олиш учун хизмат қилади ва сурувчи регистр (СР)дан, дешифратор (ДШ)дан
(кўп киришли, мос тушувчи И схемаси деб тасаввур қилинадиган) иборат.
Синхросигнал анализатори “ЙЎҚ“ ва “И
2
” логин ячейкасидан иборат бўлиб,
улар ДШ чиқишига ва И
1
схемаси орқали ГҚ
ққ
га уланган. Ҳал қилувчи
қурилма синхронизмдан чиққан маълумотларни йиғувчидан, синхронизмга
кириш ҳақидаги маълумотларни йиғувчидан ва И
3
логик ячейкасидан иборат.
Маълум бир тузилишли синхросигнал, аниқловчидаги регистрга тушганда у
ишга тушади ва ДШ схемасининг чиқишида якка сигнал шаклланади.
Анализаторда бу сигналнинг пайдо бўлган лаҳзаси ва И
1
схемаси орқали ГҚ
ққ
дан берилган сигнал лаҳзаси солиштирилади. Агар бу сигналларнинг ҳосил
бўлган лаҳзалари
бир-бирига мос тушса, унда анализатор синхронизм
мавжуд, дэган хулосага келади. Бунда “ЙЎҚ” схемасининг чиқишида сигнал,
ЙЎҚ, И
2
схемасининг чиқишида эса, синхросигнални аниқланган лаҳзага мос
келувчи сигнал шаклланади. Бу сигналнинг пайдо бўлиши, «синхронизмга
кириш» маълумотларини йиғувчини тўлишига ва синхронизмдан чиқиш
маълумотларини йиғувчини нолинчи ҳолатга қайтишига олиб келади.
Синхросигналга ўхшаш рақамли кетма-кетликлар И
1
схемасининг
чиқишидаги сигнал билан вақт бўйича мос тушмайди ва шунинг учун ҳам
тўлиш жараѐнида қатнашмайди. Агар синхронизм бир нечта кейинги кетама-
кет циклларда бўлмаса (ИКМ-30 да 4 та циклда), «синхронизмдан чиқиш»
маълумотларини йиғувчи тўлади ва И
3
схемаси орқали ГҚ
ққ
га тақиқловчи
сигнални беради. Бу сигнални олиши билан ГҚ
ққ
нинг бўлувчисининг иши ва
сигнални декодерлаш тўхтатилади.
Кейинги аниқлаш
натижаси худди шу позитсияда, лекин кейинги
циклда амалга оширилади. Агар иккинчи марта аниқланганда шу
позитсияларда ѐлғон синхрогуруҳлар шаклланмаса,
унда И
1
схемаси
чиқишидаги сигнал, синхронизмдан чиқиш маълумотларини йиғувчини
тўлдиради, И
3
схемаси эса ГҚ
ққ
га таъқиқловчи сигнални жўнатади ва тизим
синхронизмни излаш режимига ўтади. Агар бирор позитсияда ѐлғон синхро-
гуруҳлар 2 марта (худди шу позитсияни ўзида) кетма-кет пайдо бўлса, унда
ДШ чиқишидаги сигнал, И
3
схеманинг чиқишида сигнални пайдо бўлишига
олиб келади, синхронизмга кириш бўйича маълумотларни йиғувчи тўлади ва
синхронизмдан чиқиш бўйича маълумотларни йиғувчи нолинчи ҳолатга
қайтади. Сигнални аниқлаш жараѐни яна синхронизмдан чиқиш бўйича
маълумотлар йиғувчи тўлгунга қадар давом етади. (тугамайди). ҳал қилувчи
қурилма аҳволга қараб, бир нечта хатолик сигналлари кетма-кет тушгандан
91
кейин синхронизм йўқолди дэган хулосага келади,
яъни синхросигналлар
қисқа муддат бузилганда, тизимни синхронизмдан чиқишдан сақлайди.
Юқори циклли синхронизация қабул қилгичининг ишлаш принтсипи
юқорида ѐзилганлар билан бир хил. Лекин шуниям назарда тутиш лозимки,
юқори циклли синхронизмни излаш циклли синхронизм қайта тиклангандан
кейин амалга ошади.
Do'stlaringiz bilan baham: 
