Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг


Bilak suyaklarining o‟zaro birlashuvi



Download 12,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet125/411
Sana09.07.2021
Hajmi12,49 Mb.
#113758
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   411
Bog'liq
ANATOMIYA-MAJMUA

Bilak suyaklarining o‟zaro birlashuvi.  

Bilak  suyagi  bilan  tirsak  suyagining  bir-biriga  g‗aragan  g‗irralari  (margo 

inferossea)  o‘rtasida  fibroz  to‘g‗imadan  tuzilgan  parda  -  membrana  interossea 

tortilgan.  Bu  pardaning  o‘rta  qismi  kalin  va  pishik  bo‘lib,  ikki  suyakni  bir-biriga 

mustaxkam  birlashtirib  turadi,  lekin  ular  xarakatiga  mutlako  xalakit  bermaydi. 

Pardaning  fibroz  tolalari  bilak  suyagidan  tirsak  suyagiga  qiyshiq  xolda  tortilgan, 

uning  ustki  tomonida  bir  necha  mayda  teshiklari  bor,  ulardan  arteriyaalar  o‘tadi. 

Suyaklarning pastki uchlari o‘rtasida hosil bo‘lgan Bo‗g‗im - articulatio radioulnaris 

distalis  bilak  suyagidagi  maxsus  kemtik  (incisura  ulnaris  radii)  bilan  tirsak 

suyagining  boshchasi  g‗o‘shilishidan  hosil  bo‘ladi.  Bilak  suyagidagi  kemtikning 

pastki  kirgogidan  tirsak  suyagining  bigizsimon  o‘sig‗i  tomon  fibroz  tog‗aydan 

tuzilgan  plastinka  -  discus  articularis  tortilgan  bo‘lib,  u  suyaklarning  Bo‗g‗im 

Yuzalarini moslashturadi. Bu Bo‗g‗im keng va pishik kapsula bilan o‘ralgan, Yug‗ori 

qismida, xar ikkala suyak o‘rtasida xaltasimon bo‘rtma bo‘shlig‗i (cho‘ntak) recessus 

sacciformis hosil g‗iladi. Bo‗g‗im - silindr shaklidagi Bo‗g‗imlar guruhga kiradi.  

Suyaklarning  Yug‗ori  uchidagi  Bo‗g‗imda  bilak  suyagining  boshchasi  tirsak 

suyagidagi  kemtikka  kirib  turadi,  pastki  uchidagi  Bo‗g‗imda  esa,  aksincha,  tirsak 

suyagining  boshchasi  bilak  suyak  kemtigiga  kirib  turadi.  Bilak  suyaklari  o‘zaro 

birlashib  silindirsimon  Bo‗g‗imlarni  vujudga  keltirgan.  Binobarin,  bu  Bo‗g‗imlarda 

aylanma  xarakat  (bilak  suyagi  boshchasi  org‗ali  tirsak  suyagi  atrofida  aylanib) 

Yuzaga kelib, kaft pastga (pronasiya), va tepaga (supinasiya) xarakatlanadi. 

2.  Articulatio  mediocarpea  -  ustki  g‗atordagi  uchta  suyaklar  (no‘xatsimon 

suyak  kirmaydi)  bilan  ikkinchi  g‗atordagi  to‘rtta  kaft  usti  suyaklari  o‘rtasida  hosil 

bo‘ladi.  Ikkinchi  g‗atordagi  suyaklar  xam  bir-biri  bilan  ligamentum  intercarpea 

interossea  vositasida  g‗o‘shilgan.  Lekin  bu  boylamlar  tarang  tortilmaganligi  sababli 

suyaklar  bir-biriga  uncha  yag‗in  kelmaydi.  ligamentum  intercarpea  palmaria  et 

dorsalia deb ataluvchi boylamlar ko‘ndalangiga va g‗iyig‗iga kaft usti suyaklarining 

biridan  ikkinchisiga  tortilgan  bo‘lib,  o‘sha  ikkita  g‗o‘shiluvchi  suyaklarning  nomi 

bilan  ataladi.  Bundan  tashg‗ari,  kaft  tomondagi  bitta  boylam  boshli  suyak 

(ligamentum  carpi  radiatum)  dan  boshlanib,  sho‘`la  singari  g‗o‘shni  suyaklarga 

bo‘linadi.  No‘xatsimon  suyak  uch  g‗irrali  suyak  bilan  g‗o‘shilib  articulatio  ossis 

piriformis  bo‘ginini  hosil  qiladi.  No‘xatsimon  suyakdan  boshlanuvchi  ikki 

boylamning  biri  ilmog‗li  suyakka  yopishgani  uchun  ligamentum  pisohamatum  deb 

ataladi, ikkinchisi yesa (ligamentum pisometacarpeum)III, IV va V kaft suyaklarining 

proksimal uchlariga yopishgan.  

Bilak  suyagi  bilan  kaft  usti  suyaklari  o‘rtasidagi  xarakatlar  frontal  va  sagittal 

o‘g‗lar atrofida sodir bo‘ladi. Ko‘ndalang o‘k atrofida tananing bukilishi va yojilishi 

(45°) Yuz bersa, sagittal o‘k atrofida ikki Yon tomonga, ya‘ni Tana (ichki) (35-40°) 

va tashki tomonga (20°) xarakat sodir bo‘ladi.  

Bundan  tashkari,  Bo‗g‗imlar  ustma-ust  jo‘lashganligi  tufayli,  Yuda  xam 

chegaralangan aylanma xarakat Yuzaga keladi. Bilak suyagi bilan kaft usti suyaklari 

o‘rtasidagi  tepacha  (eminentia  carpi  radialiskarpi  radialis),  tirsak  suyagi  va  kaft  usti 

suyaklari o‘rtasidagi tepacha - eminentia carpi ulnaris orasidagi chukur egat - sulcus 

carpi  ustidan  ko‘ndalang  boylam  retinaculum  flexsorum  yoki  lig.  carpitransversum 




 

93 


tortilgan. Bunda hosil bo‘lgan kanal sanalis karpi -dan barmoklarni bukuvchi (bilak) 

muskul naylari va nerv o‘tadi. 

3.  Articulationes  carpometacarpeae-  kaft  usti  va  kaft  suyaklari  o‘rtasidagi 

Bo‗g‗imlar,  ikkinchi  katordagi  kaft  usti  suyaklarining  pastki  Yuzalari  bilan  kaft 

suyaklarining ustki (proksimal) uchlari o‘rtasida hosil bo‘ladi. 

Bosh  barmokning  kaft  suyagi  bilan  katta  ko‘p  burchakli  suyak  o‘rtacidagi 

Bo‗g‗im  mustakil  bo‘lib,  u  yerda  keng  Bo‗g‗im  xaltasi  bor.  Bo‗g‗imning  shakli 

egarsimon,  shu  sababli  ikkita  kesishgan  o‘k  atrofida  ikki  tomonlama  yerkin  xarakat 

kila oladiy, ya‘ni bitta o‘k atrofida bosh barmok o‘zining Yon tomoni bilan ikkinchi 

(ko‘rsatkich)  barmokga  yakinlashib  uzoklashsa,  ikkinchi  o‘k  atrofida  u  bochka 

barmoklarga  karama-karshi  (oppositio)  buqiladi.  Bunday  xarakat  katta  iyodiy 

(mexnat)  ahamiyatga  yeja.  Kolgan  to‘rtta  barmokning  kaft  suyaklari  bilan  kaft  usti 

suyaklari o‘rtasidagi Bo‗g‗imlarning xarakati Yuda xam chegaralanganidan ular kam 

xarakatli  Bo‗g‗imlar  guruhga  kiritiladi.  Ular  kaft  (old)  tomondan  va  orka  tomondan 

ligamentum  carpometacarpeae  palmaria  va  ligamenta  carpometetacarpeae  dorsalia 

deb  ataluvchi  boylamlar  vositasida  mustaxkamlangan.  Bu  boylamlar  tarang 

tortilganligi sababli Bo‗g‗im xarakati ancha (yimilokdan bochka) chegaralangan. 

To‘rtta  barmok  (II-V)  kaft  suyaklarining  ustki  uchlari  kengayib,  bir-biriga 

yakinlashganidan ular  o‘rtasida  kaftaro  Bo‗g‗imlar  -  Articulationes  intermetacarpea- 

hosil bo‘ladi. Bu Bo‗g‗imlar suyaklar asosining oraligidagi ligamenta basium dorsalia 

deb  ataladigan  tolalar  bilan,  ichkaridan  va  sirtdan  ko‘ndalangiga  o‘tuvchi  ligamenta 

basium  palmaria  lig.  basium  dorsalia  deb  ataluvchi  boylamlar  bilan  kaft  va  orka 

tomondan mustaxkamlangan. 

4.  Articulationes  metacarpophalangea  -  kaft  suyaklari  bilan  barmok  suyaklari 

o‘rtasidagi  Bo‗g‗imni  ellips  shaklidagi  Bo‗g‗imlar  guruhga  kiritsa  bo‘ladi.  Bu 

Bo‗g‗imlar kaft suyagining distal uchidagi boshchasi bilan birinchi katordagi barmok 

suyaklari  (falangalari)  ning  ustki  uchlari  chukurchasining  g‗o‘shilishidan  hosil 

bo‘ladi.  Bo‗g‗imning  xaltasi  keng  bo‘lib,  uning  kaft  tomoni  fibroz  tog‗aVII 

aralashishi  xisobiga  bir  oz  kalinlashadi.  Ikki  Yon  tomondagi,  kaft  suyagidan 

boshlanib  barmok  suyagiga  yepichjan  boylamlar  (lig.collateralia)  Bo‗g‗imni 

mustaxkamlab turadi. Bo‗g‗im xaltasining kaft tomonidagi kalinlashgan qismi ostida, 

I, II, III, IV kaft suyaklarining boshchalari oraligida ko‘ndalang boylam - ligamentum 

palmaria jo‘lashgan. Bo‗g‗im xaltasi keng bo‘lgani uchun xarakat yerkin bo‘ladi. Ikki 

Yon tomondagi kaft suyagidan boshlanib barmok suyagiga yepichjan lig.collateralia. 

Bo‗g‗imni  mustaxkamlab  turadi.  Bo‗g‗im  xaltasining  kaft  tomondagi  kalinlashgan 

qismi  ostida  I,  II,  III,  IV  kaft  suyaklarining  boshchalari,  oraligidagi  ko‘ndalang 

boylamlar-  lig.  Metacarpea  trasversa  profundus  suyaklarning  boshchalarini  ushlab 

turadi.  Bu  Bo‗g‗imda  xarakat  ikki  o‘k  atrofida  sodir  bo‘ladi.  Frontal  o‘k  atrofida 

bukilish va yojilish Yuz bersa, sagittal o‘k atrofida barmoklar, bukilmagan xolda bir-

biriga  yakinlashadi  va  uzoklashadi.  Lekin  barmoklar  bukilgan  xolda  bo‘lsa,  Yon 

tomonga  xarakat  mumkin  bo‘lmay  kolyadi,  chunki  Yon  tomondagi  boylamlar 

(lig.collateralia) taranglashib xarakat Yuz beradi. 




Download 12,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   411




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish