Buxoro davlat universiteti pedagogika fakulteti



Download 2,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/25
Sana09.07.2021
Hajmi2,81 Mb.
#113589
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   25
Bog'liq
amaliy sanatda sovga buyum tayyorlash texnalogiyasi

Kulolchilik  san’ati. 

O‘zbek kulolchiligi   o‘z oq tarixga ajoyib an'analarga shakl mazmun, ijodiy 

jarayon va o‘ziga xos uslubga ega sopol buyumlari soda bo‘lsada uning ko‘rinishi 

qismlarning  aniqligi  mutanosibligi  saqlanishi  ,  naqshlarning  badiiy  joylashishi 

shakli  va  mazmuni  birligi  uyg‘unligi  o‘zbek  kulolchiligini  jahonga  tanitib 

kelmoqda.  Kulolchilik  loydan,  piyola,  kosa,  lagan,    xurmacha  ,tog‘ora,    xum  , 

tandir, buyum, o‘yinchoqlar qurilish materiallari va boshqalar tayyorlaydigan soha 

bo‘lib u o‘z oq tarihga ega. 

 Maxsus tuproqni o‘tga qizdirganda toshsimon bo‘lib qotishini  undan har ,xil 

idishlar  tayyorlashni  odamlar  juda  qadimdan  neolit  davrining  boshlaridayoq 

bilganlar . Ular avval loydan idish -tovoqlar yasab gulxanda qizdirib pishirganlar.    

Tuproq  jahonning  hamma  yerlarida  bo‘lgani  uchun  kulolchilik  keng  tarqalgan 

bo‘lib dastlab bu hunar bilan ayollar shug‘ullanganlar. 

          Kulolchilik  charxi  milloddan  avvalgi  uch  ming  yilliknining  boshlarida 

ixtiro  qilingandan  keyin  kulolchilik  bilan  erkaklar  shug‘ullana  bashlaganlar  . 

Keyinchalik  loydan  yasalgan  idish-  tovoq  larni  mahsus  uchokda  humdonlarga 

pishirganlar . Ilk feodal  davri kulolchilik tugrisida gapiradigan bo‘lsak , kuldorlik 

tizimining  inqirozi:  antik  davrdagi  kudratli  davlatlarning  emirilishi  va  shimoliy 

sharkdaн  kuchmanchi  halklarning  bostirib  kelishi  (4-5  asr)  umummadaniyatini 

inqirozga yo‘z  tutdirdi.  Ammo 5 asrdan boshlab ilk feodal munosabatlarini yo‘z 

aga kelishi yangi madaniyatni belgilab berdi. 



19 

 

       Xalqning  ijod  tafakkuri  me'morlikda  va  naqshin  bezak  san'atda  o‘z  



tajassumini tordi.  Aynan shu davrda kulolchilik san'ati ham yuksaklikka buy cho‘z 

di. IX-XII asrlar ilk feodal  savdo hunarmandlar shaharlar madaniyatining gullagan 

vaktidir. Bu davrda barcha san'at va badiiy  hunarmandchilik     sohalarida yuksak 

natijalar egallaydi. 

      Bu davrda loydan pishirilib tayyorlangan haykaltaroshlik keng rivojlanadi. 

Shuning    ta'sirida  bo‘lsa  kerak  kulolchilikda  uning  mativlari  o‘z    aksini  topadi.     

Bunga  Termizdan topilgan va dionisiy udumi  bilan boglik kishilar burtma tasviri 

tushurilgan    idish  yorqin  misol  bulla  oladi.  Bino  saqlashga  muljallangan  bunday 

idishlarga  ba'zi hollarda  qush masalan , o‘rdak shaklidagi berilgan  O‘rdak shakli 

berilgan  idishlar  19  asrga  qadar    bizga  ishlanib  kelingan.  Bu  davr  kulolchiligi 

uchun  nafis  ko‘z  achalarning  dastasi    palmetattsimon  barg  yoq  i  biror  hayvon 

,aksariyat  hollarda  sher,  ba'zida  esa  ot,  kuy  basharasi  tarzida  bajarilishi  juda 

harakterlidir.Bunday bezakli ko‘z achalar qadimiy Xorazm va Termiz, Samarqand, 

Toshkentning qadimiy     shaharlaridan ko‘plab     topilgan.    Kishini    me'moriy 

obidada qo‘llash Temur va temuriylar davrida ommaviy tus oldi. Bu holad olimlar 

tomonidan  Hitoydan  ko‘plab          shu  davrda  olib  kelingan  chini  idishlar  ta'sirida 

yo‘z  aga  kelganini  kayd  kilishadi  .  Hitoy  manfaatdorlariga    mahsus  urta  osiyo 

bozorlarida muljallab chini mahsulotlar ishlab chiharilgan .  

       Samarqanda  ustalar  chini  ishlab  chikarishga  urinishgan.  Garchi  bu 

urinishlar  natijasiz  bo‘lsada,  kulolchilikda  ajoyib  namunalarni  yaratishiga  olib 

kelgan.      Temuriylar  davri  kulolchiligi  Afrosiyob  kulolchiligidan  o‘simlik  va  

hayvonot olami tasvirini hayotiyroq va ishonchliroq talqini bilan ajralib turadi. 




Download 2,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish