Buxoro davlat universiteti pedagogika fakulteti

Kandakorlik san’ati. 

O‘zbek  xalq  amaliy  bezak  san‘atining  eng  keng  tarqalgan  turlaridan  biri 

kandakorlikdir. Kandakorlik deganda metalldan yasalgan badiiy buyumlarga o‘yib 

yoq  i  bo‘rtik  qilib  naqsh  ishlash  tushuniladi.Savdo-sotiqda  qadimdan  kandakorlik 

buyumlaripa  talab  katta  bo‘lgan  (Kandakor.  XIXasr).  Bu  asarlar  ramziy 

ifodalarning  yangi  uslublari  hamda  qoyalarini  tarqatish  manbai  bo‘lib  hizmat 

qilgan.  Mahalliy  san‘at  asarlari  qo‘shni  mamlakatlar  san‘atining  eng  yahshi 

yutuqlari bilan boyib borgan. Qadimda buyum yasash urf bo‘lib  qolgan. Mahalliy 

ustalar oltin, kumush, jez, mis va boshqa metallardan har hil buyumlar yasaganlar. 

Qadimgi  va  ilk  o‘rta  asr  kandakorligi  asosan  hallangan  kumush  buyumlarda  o‘z 

ifodasini topdi. 

O‘zbek  xalq  amaliy  bezak  san‘atining  eng  keng  tarqalgan  turlaridan  biri 

kandakorlikdir.  ―Kandakorlik‖  deganda  metalldan  yasalgan  badiiy  buyumlarga 

o‘yib yoq i bo‘rttirib naqsh ishlash tushuniladi. O‘zbekiston  hududida joylashgan 

O‘rta  Osiyo  shaharlarida  metalldan  yasalgan  badiiy  buyumlar  ishlab  chiharishi 

qadimdan  rivojlanib  kelayotgan  san‘at  turi  bo‘lib,  bu  san‘at  o‘zining  qadimiyligi 

bilan kulolchilikdan keyingi o‘rinda turadi. Qadimda buyum yasash urf-odat tusiga 

kirib  qolgan.  Mahalliy  ustalar  oltin,  kumush,  temir,  mis  va  boshqa  metallardan 

jozibali  buyumlar  yasaganlar.  Misgarlar  tomonidan  yasalgan  antiqa  oftoba, 

choynak,  piyola,  shamdon,  chilimdon  va  hoq  azolar  kandakor  ustalar  tomonidan 

chiroyli naqshlar bilan pardozlagan.  

Oldin  ustalar  faqat  mis  barkashlarda  naqsh  bajargan  bo‘lsalar,  endilikda  ular 

sirg‘alar,  dastponalar,  o‘z  uk,soch  bandaklari,  tufdon,  mis  tovoqchalarda 

kandakorlik ishlprini bajaradilar. Ish tehnikasida lalichalarni va ayrim kandakorlik 

mahsulotlariga  qayta  ishlov  berish  va  qalayi  yurgizib  (ohartirib)  ishlov  berish 

yo‘lga  qo‘yilmoqda.  Kandakorlik  mahsulotlariga  yangiliklar  kiritildi.  Ish 

uslubiyoti yanada boyib ish sifati ham yuksalishga erishildi.  

Hozirgi  paytda  ishlab  kelayotgan  yosh  usta  kandakorlarning  ishlari  bilan 

tanishsangiz kishi hayratda qolasiz. Shunday yosh ustalardan biri Jo‘rabek Sidiqov. 

Jo‘rabekning  ishlari  hajmiga  nisbatan  katta  bo‘lsa  ham,  ishlash  uslubi  va  naqsh 

---

18 

 

kompozistiyasi    o‘ziga  hosligi  bilan  ajralib  turadi.  Usto  Jo‘rabek  Buhoro 

kandakorlik 

maktabiga 

hos 

gul 

naqshlaridan 

foydalanib 

juda 

ajoyib 

kompozistiyalar  to‘z  adi.  Bu  kompozistiyasida:  zeb,  zebcha  gandumi,  zanjira, 

zebish,  muqja,  shabarg,  islimi,  islimi  bodai,  islimi  majnuni  bodom,  islimi  gul, 

madohiya, madohili chaman va hoq azo to‘rt yo‘z dan ortiq gullar mavjud.  

Kandakorlik  hunari,  bu  shunchaki  ermak  emas,  balki  u  juda  nozik  va 

murakkab  hamda  qadimiy  hunardir.Bu  san‘atning  umri  asrlardan-asrlarga  ulanib 

kelingan.  Chinakam  san‘at  ustasi  bo‘lgan  insongina  ana  shunday  noyob  asarlar 

yaratishi mumkin.