va iboralarning lug'atlari, klassifikatorlar hamda yuridik atamalar
banklari yordam beradi.
Klassifikator - bu klassifikatsion turkumlar nomlari va kodlari-
ning tizimga solingan to'plamidir. Har qanday turkumlashda
quyidagi talablarga rioya qilinsa, maqsadga muvofiq bo'ladi:
ko'rib chiqilayotgan sohadagi obyektlarni to'liq qamrab olish;
yangi obyektlarni kiritish imkoniyatining mavjudligi;
ko'p pog'onali tuzilish.
O'zbekiston Respublikasida qonunchilik sohalarining umumhu-
quqiy klassifikatori mavjud bo'lib, bu umumhuquqiy klassifikator
muntazam yangilanib boriladi.
Normativ hujjatlaming klassifikatorlaridan foydalanish ancha katta
samara beradi. Ammo tor mavzularga doir hujjatlarni qidirishda
ularning samaradorligi bir muncha pasayadi.
Normativ-huquqiy hujjatlarni tartiblash jarayonida faqat umum
huquqiy klassifikatorlardan emas, boshqa bilim sohalarining klas-
sifikatorlaridan ham foydalanilsa, maqsadga muvofiq bo'ladi. Ma-
salan:
O'zbekiston Respublikasi ma’muriy-hududiy bo'linishining klas
sifikatori;
O'zbekiston Respublikasida amalda bo'lgan hujjatlar turlarining
klassifikatori;
1 Chet elda yaratilgan huquqiy axborot avtomatlashtirilgan axborot qidirish
tizimlarining ko'pchiligida tezaurusdan foydalaniladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
normativ hujjatlar e’lon qilingan manbalaming klassifikatori;
kasblar, lavozimlar va mutaxassisliklar klassifikatori;
xalq xo'jaligi tarmoqlarining klassifikatori.
Huquqiy axborot avtomatlashtirilgan axborot qidirish tizimini
lingvistik ta’minlashni tezaurus (va turli klassifikatorlar) asosida
ham, boshqa lingvistik vositalar yordamida ham amalga oshirish
mumkin.
Avtomatlashtirilgan terminologik bazalar va ma’lumotlar baza-
larini tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Normativ-huquqiy hu-
jjatlarda ishlatiluvchi atamalaming leksik diapozoni juda keng. Bu
normativ-huquqiy matn politematik tuzilma bo'lib, unda ijtimoiy
hayotning deyarli barcha sohalari aks ettirilganligi bilan izohlana-
di.
Huquq ijodkorligi jarayonida foydalaniluvchi barcha axborotni
quyidagi turkumlarga ajratish mumkin:
1) umumiy yuridik atamalar;
2) maxsus yuridik atamalar;
3) umumfoydalaniladigan leksika;
4) ilmiy va texnikaviy leksika;
5) siyosiy, ekologik yoki boshqa ijtimoiy axborot.
Normativ-huquqiy hujjatlar terminologiyasi standartlashtirilishi
lozim.
Standartlashtirish har xil obyektlarga umumiy majburiy talablar-
ni o'rnatishdan iborat alohida faoliyat shakli hisoblanadi.
Huquq sohasida foydalaniluvchi yangi leksikani nazorat qilish
katta amaliy ahamiyatga egadir. Ushbu funksiya yangi atamalam
ing zaruratsiz amalga kiritilishiga yo‘l qo'ymaslik maqsadida av-
tomatlashtirilishi lozim.
www.ziyouz.com kutubxonasi
X BOB. K O M PYU TER JIN O Y A T C H IL IG I
VA XA VFS IZLIG I
Do'stlaringiz bilan baham: |