P. M. Matyakubova, P. R. Ismatullayev, A. K. Miraliyeva, U. A. Maxmonov

Elektromagnetik  o‘zaro  ta’sirda  ta’sir  sferasining  radiusi  (r=

) 
cheklanmagan,  ta’sir doimiysi esa 

10
-2
 atrofida bo‘ladi. 
Kuchsiz  o‘zaro  ta’sir    ham    kuchli    o‘zaro  ta’sir    kabi,  yaqin  masofada 
ta’sir qiladi. Ta’sir  konstantasi  juda  kichik 10
-14
  , o‘zaro  ta’sir  vaqti  esa  10
-9
 
sek. atrofida bo‘ladi. Bu ta’sirlashuv  

- yemirilishda, elementar zarrachalarning 
Yemirilishida,  neYtrino  bilan  moddalar  orasida  bo‘ladigan  ta’sirlashuvlarda 
kuzatiladi. 
Gravitatsion  o‘zaro  ta’sirning  ham  ta’sir  radiusi  cheklanmagan  (r=

). 
O‘zaro ta’sir konstantasi bo‘lsa, nihoyatda kichik 

10
-39
 va ta’sir vaqti esa juda 
katta  (10
9
  sek.)  bo‘ladi.  Bu  ta’sir  universal  bo‘lsa  ham,  mikrozarrachalarning 
o‘zaro ta’sirida, qiymati juda kichik bo‘lgani uchun e’tiborga olinmaydi. 
 
Fizik  doimiyliklarning  vaqt  davomida  o‘zgarmasligi  haqida  bir  qancha 
ma’lumotlar  mavjud.  Fizik  doimiyliklarning  o‘zgarmaslik  darajasi  haqida 
olimlarning  bir  qancha  farazlari  mavjud.  Masalan,  1937  Yilda  Koinotning 
rivojlanishi va kengayishi tufayli gravitatsion doimiy G ning qiymati kamayishi 
haqidagi  gipotezani  ilgari  surdi.  Hisob-kitoblarga  ko‘ra  gravitatsion  doimiy  G 
ning qiymati kamayishi yiliga 

10
-10
 ga teng ekan. Dirakning ushbu gipotezasini 
amalda o‘lchashlar orqali tekshirib ko‘rish imkoni mavjud emas.  
 
Massasi  fundamental  fizik  doimiylik  sifatida  qabul  qilingan  protonning 
turg‘unligini  o‘rganish  bo`yicha  ko‘plab  eksperimental  tadqiqotlar  o‘tkazilgan. 
Olingan ma’lumotlarga ko‘ra, uning yarim yemirilish davri 

10
31
 yilga teng. 
 
Yuqoridagilardan  ko‘rinib  turibdiki,  fundamental  fizik  doimiyliklarning 
turg‘unlik darajasi juda katta. 

---

42 
 
Umuman  shunday  xulosa  qilish  mumkinki,  doimiyliklarni  kuzatish 
natijasida  Koinot  o‘zgarishi  turg‘un  bo‘lgan  fundamental  fizik  doimiyliklar 
otqali aniqlanadigan ma’lum doiralarda (ramkada) amalga oshar ekan.