Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

4-savol. Algebra darslarida o’quvchilar  funksional tafakkurini o’stirish 
uslubiyati.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
Функцияни  ўрганишда  унинг  графигини  ясашга  ўргатиш  асосий 
малакалардан  ҳисобланади.  Шунинг  учун  ҳар  бир  функциялар 
синфини  ўрганишда  унинг  графиги  характерли  хусусиятлари  ҳамда 
ясаш  алгоритми  ўқувчиларга  таништирилиши  зарур.  Бунда  ўқитувчи 
умуман  график  усул  функцияларни  текширишнинг  муҳим  қуроли 
эканлигига ишонч ҳосил қилиши талаб этилади.  
Ҳар бир функция графигини ясаш алгоритми мавжудлиги ва графикни 
аниқловчи  тегишли  маълумотлар  ҳажми  ўқувчиларда  функция 
графикларини  оптимал  усулда  ясаш  ёки  эскизини  ясашга  ўргатиш 
муҳимдир.  Бунда  функция  графикларини  алмаштиришлари  ҳақида 
ўқувчиларга  тушунчалар  бериш,  маълум  қисмни  ясаш  орқали  бутун 
график    ҳақида  тасаввур  бўлишига  эришиш  мумкин.  Шунингдек, 
графикни  ясашда  функция  хоссаларидан  фойдаланиш  ҳақида  ҳам 
зарур  маълумотлар  бериш  мумкин:  функция  жуфтлиги  ёки 
даврийлиги хоссалари унинг графигини ясаш учун имкон беради.  
        
Функция  графикларини  алмаштиришларидан  ОХ  ўқи,  ОУ  ўқи 
бўйича  сижитиш,  ёки  иккаласинининг  ҳам  бир  вақтда  бажарилиши, 
симметрия,  графикни  чўзиш,  қисиш  ва  параллел  кўчириш  ҳамда 
унинг  комбинацияларидан  иборат  алмаштиришларни  қўллашга  доир 
машқлар  ечиш  ўқувчиларнинг  графикавий  кўникмаларини  ўстириш 
билан  бирга  уларнинг    ўрганилаётган  функция  хоссаларини  чуқур 
эгаллашга  имкон  беради.  Шунингдек,  ўқувчилари  функционал 
маданиятини  ўстиришда  график  савол-машқлар,  тенглама  ва 
тенгсизликларни  график  усулда  ечиш,    график  асосида  функциялар 
хоссаларини  ажратишга  доир  машқлардан  фойдаланиш  яхши 
натижалар беради. 
Ўқувчиларнинг  математик  билимларини  чуқурлаштиришда 
функционал 
тафаккур 
савиясини 
ривожлантириш 
асосий 
ҳисобланади.  Бунда  функция  тушунчаси  ва  унинг  моҳиятини 
ўрганишга доир махсус машқлар мажмуаси алоҳида аҳамиятга эга. 
      1.  Биз  қуйида  функция  тушунчасини  ўрганишда  таклиф 
этиладиган топшириқ ва саволлар тузилишига тўхталиб ўтамиз. 
1)  Функциялар  турли  хил    усулларда  беришдаги  ўзаро  алоқани 
ўрнатадиган машқлар: 
2)  Функциялар  турли  хил    усулларда  беришдаги  ўзаро  алоқани 
ўрнатадиган машқлар: 
     3)Аналитик берилган функцияни аниқлай олиш алгоритми   
 

---

 
223