Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

 
Mustaqil ish topshiriqlari 
1. Populyasiya soni o’sishi bilan avlod umri o’rtasidagi bog’liqlik haqida xulosalar 
qiling. 
2. Populyasiya soni o’sishining eksponensial va logistik modellarini tushintiring. 
3. Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib ikkita odam populyasiyasining avlod yaratish 
tezligi va o’sish tezligini solishtiring:
Faraz qilaylik, 2 ta odam populyasiyasi eksponensial o’smokda. Birinchi populyasiyada 
har bir ayolning o’rtacha 5 ta farzandi bor va bu farzandlar 18- 22 yoshlarda tug’iladi. Aytaylik, 
ikkinchi populyasiyada har bir ayolning 10 ta bolasi bor va bu bolalar 30-39 yosh oralig’ida 
tug’iladi. Qizlar bolalarning yarmini tashkil kiladi. Demak, birinchi populyasiyada 1 ta ayolga 
2,5 ta, ikkinchi populyasiyada 1 ayolga 5 ta qiz to’g’ri keladi.
 
Testlar 
1. Populyasiya soni o’sishining logistik modeli birinchi marotaba kim tomonidan taklif 
qilingan?
A) T.Maltus V) A.Lotka S) L.Slobotkin D) P.Ferxyulst 
2. 
Logistik o’sishning asosiy sharti qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan? 
A) Populyasiyaga hyech qanday cheklovchi omil ta’sir etmasligi kerak 
V) Populyasiya sonining o’sish tezligi o’zgarmas qiymatga ega bo’lishi kerak 
S) Populyasiya zichligi oshishi bilan o’sish tezligi chiziqli kamayishi kerak 
D) Populyasiyada avlod yaratishning sof tezligi 1 dan kichik qiymatga ega bo’lishi kerak 
3. 
Avlod umri qancha qisqa bo’lsa, … 
A) populyasiya shuncha tez o’sadi 
V) populyasiya shuncha sekin o’sadi
S) populyasiya turg’un bo’ladi 
D) o’sish tezligi avlod umriga bog’liq emas 
4. Quyida keltirilgan tenglamalarning qaysi biri logistik tenglamani ifodalaydi? 
A) 
)
(
max
K
N
K
N
r
dt
dN


V) r = 
T
R
0
ln
S)
rT
t
e
N
N

0
D) r =
t
N
N


5. Populyasiya soni o’sishining logistik modeli qaysi olimlar tomonidan qayta kashf 
qilingan?
A) T.Maltus, Ch.Darvin V) A.Lotka, P.Ferxyulst
S) L.Slobotkin, F.Gauze D) R.Perl, A.Rid 
11. Tabiiy tanlanishning ikki tipi (r- va K – tanlanish) haqidagi konsepsiyani qaysi olimlar 
taklif kilishgan? 
A) R.Mak-Artur, E.Uilson V) A.Lotka, P.Ferxyulst
S) L.Slobotkin, F.Gauze D) R.Perl, A.Rid 
12. K – turlarga xos xususiyatlarni ko’rsating 
1) yuqori serpushtlikka ega; 2) raqobatbardosh; 3) suksessiyaning dastlabki bosqichlarida 
ustunlik qiladi; 4) shakllangan, turning yashab qolishi biotik munosabatlar bilan 

---

belgilanadigan jamoalarda ustunlik qiladi; 5) hayoti qisqa va jinsiy yetilish tez sodir 
bo’ladi; 6) populyasiya sonining boshqarilishi populyasiya ichidagi mukammal 
mexanizmlarga asoslangan. 
A) 1,2,3 V) 4,5,6 S) 1,3,5 D) 2,4,6 
13. r – turlarga xos xususiyatlarni ko’rsating 
1) yuqori serpushtlikka ega; 2) raqobatbardosh; 3) suksessiyaning dastlabki bosqichlarida 
ustunlik qiladi; 4) shakllangan, turning yashab qolishi biotik munosabatlar bilan 
belgilanadigan jamoalarda ustunlik qiladi; 5) hayoti qisqa va jinsiy yetilish tez sodir 
bo’ladi; 6) populyasiya sonining boshqarilishi populyasiya ichidagi mukammal 
mexanizmlarga asoslangan. 
A) 1,2,3 V) 4,5,6 S) 1,3,5 D) 2,4,6 
10. O’simliklarda hayot strategiyalarini qaysi olimlar ishlab chiqqan 
A) R.Mak-Artur, E.Uilson V) L.Ramenskiy, Dj.Graym
S) L.Slobotkin, F.Gauze D) R.Perl, A.Rid