Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

2.4.1. Tarixiy manbalarni aniqlash, tanlash va tah’lil etish 
Nazariy manbashunoslikda eng zarur tarixiy manbalarni aniqlash, tanlash va 
nih’oyat uni ilmiy tah’lil qilish h’ar qanday katta kichik tadqiqotning dastlabki 
bosqichi h’isoblanadi. 
  Tanlangan mavzuning ilmiy h’amda nazariy jih’atdan twg’ri h’al etilishi 
kwp jih’atdan h’ar qanday tadqiqotning asosi, poydevorini tashkil etadigan 
manbaning sifat va salmog’iga, yani mukammalligiga va faktik materialga 
boyligiga bog’liqdir. 
  Manbashunoslik talablaridan biri shuki, biror mavzuni tadqiq etishda bir 
emas, balki bir necha manbalar turiga – rasmiy h’ujjatlar, solnomalar, geo-
kosmografik, agiografik va biografik asarlarga asoslanib, ulardagi 
malumotlarqiёsiy solishtirilib tah’lil etilsa ilmiy tadqiqot  saviyasi oshib, xulosa 
va umumlashmalar ishonarli va asosli bwlib, uning ilmiy ah’amiyati h’am katta 
bwlishi shubh’asizdir. 
 Tadqiqot 
uchun 
ёzma manbalarning qaysi biri asosiy va qaysilari ёrdamchi 
rol wynashi tanlangan mavzuning xarakteriga bog’liqdir. Masalan, iqtisodiy-
ijtimoiy masalalarni wrganishda rasmiy h’ujjatlar asosiy birlamchi manba rolini 
wtaydigan bwlsa, siёsiy h’amda madaniy h’aёtni  ёritib berishda solnomalar – 
tarixiy asarlar va biografik tazkiralar h’amda adabiy-badiiy asarlar etakchi 
wrinda turadilar. Lekin shunga qaramay, ilmiy tadqiqot olib borishda faqat 
asosiy h’isoblangan birgina birlamchi manba bilan kifoyalanib qolmay, imkon 
qadar boshqa ikkinchi darajali manbalarga murojaat etish, ularni h’am 
tadqiqotga jalb etish maqsadga muvofiqdir. 
  Manbashunos olimlarning tajribasi shuni kwrsatadiki, aksariyat tarixiy 
asarlar ijtimoiy-iqtisodiy masalalar h’amda madaniy h’aёtga oid qimmatli 
malumotlarga boy bwladi. Rasmiy h’ujjatlarda va biografik asarlarda esa siёsiy 
tarixga oid qimmatli faktlarni, tarixiy asarda ywq malumotlarni uchratish 
mumkin. 

---

 
12
 
Manbashunoslikdagi ilmiy ishda kwp va turli tipdagi manbalarga asoslanib, 
tadqiq etilmish mavzuga oid barcha manbalarni ishga jalb etish bwdajak ilmiy 
asarning qiymatini va ah’amiyatini belgilovchi asosiy va h’al qiluvchi 
omillardan biridir.