O`quv materiallari

Xulosa  qilib  aytganda,  korxonalarda  moliyaviy  ta’minot  uzluksizligini 

ta’minlash  takror  ishlab  chiqarish  jarayonining  davomiyligiga  xizmat  qiladi. 

Faoliyatni moliyaviy ta’minlash oʻz va qarz mablagʻlari hisobiga amalga oshirilishi 

mumkin.  Oʻz  navbatida  moliyaviy  ta’minotning  oʻz  va  qarz  manbalari  ham  qator 

xususiyatlariga koʻra tasniflanadi. 

Har  qanday  tijorat  korxonasida  moliyalashtirishning  asosiy  ichki  manbalari 

sifatida  sof  foyda,  amortizatsiya  ajratmalari,  foydalanilmayotgan  aktivlarni  sotish 

yoki ijaraga berish va boshqalarni keltirish mumkin. 

Korxonalarda oʻz mablagʻlarini shakllantirishning tashqi manbalari ham keng 

doirada  qoʻllaniladi.  Bunda  korxona  ta’sischilarning  qoʻshimcha  badallari  va 

qoʻshimcha  aksiyalar  chiqarish  hisobiga  ustav  kapitalini  oshirish  yoʻli  bilan  oʻz 

mablagʻlarini  shakllantirish  mumkin.  Qoʻshimcha  xususiy  kapital  jalb  qilish 

imkoniyatlari va usullari biznesni tashkil etishning huquqiy shakliga bevosita bogʻliq. 

Aksiyalarni  ochiq  obuna  tartibida  joylashtirish  amaliyoti  (IPO  –  Initial  Public 

Offering)  emitent  tomonidan  aksiyalarni  bozorda  birlamchi  ochiq  obuna  usulida 

joylashtirish  boʻlib,  bu  jarayon  davomida  ular  investorlarning  keng  doirasiga  kirib 

boradilar va fond birjasida erkin savdoni amalga oshiradilar. 

Korxonaning  oʻz  moliyaviy-xoʻjalik  faoliyatini  qarz  mablagʻlarini  jalb 

qilmagan  holda  samarali  davom  ettirishi  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  murakkab 

masala  hisoblanadi.  Qarz  mablagʻlaridan  foydalanish  moliyaviy-xoʻjalik  faoliyatini 

mos  ravishda  kengaytirish,  xususiy  kapitaldan  yanada  samarali  foydalanishni 

ta’minlash,  turli  xil  maqsadli  moliyaviy  fondlarni  shakllantirish  jarayonini 

tezlashtirish, nihoyat korxonaning bozor qiymatini oshirish imkonini beradi. 

Qarz  mablagʻlari  hisobiga  moliyalashtirishning  asosiy  shakllari  bank 

kreditlarijalb  qilish,  korporativ  obligatsiyalar  muomalaga  chiqarish,  lizing 

operatsiyalaridan foydalanish va boshqalar hisoblanadi. 

Korxonalar faoliyatida xorijiy kapitalni jalb qilish shakllari xilma-xillikka ega. 

Bugungi  kun  amaliyotida  keng  miqyosda  qoʻllanilayotgan  shakllar  sifatida  xorijiy 

bank  kreditlarini  jalb  qilish,  qarz  munosabatini  anglatuvchi  qimmatli  qogʻozlarni 

xorijda joylashtirish, aksiyalarni xalqaro fond birjalarida joylashtirish va boshqalarni 

keltirish mumkin.