I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/225
Sana03.07.2021
Hajmi5,36 Mb.
#108758
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   225
Bog'liq
Яримўтказгичлар физикаси Бадирханов

 
5.1 – rasm. Elektronning energetik sathlarida-bosh kvant sonining o’zgarishi. 
Fizikada  birinchi  elektron  orbitani  K(n=1),  ikkinchisi  L,  uchinchisi  M,    
to‘rtinchisi  va qolganlari  O,P,Q  bilan belgilash qabul qilingan. 
l  -  orbital  kvant  soni  –bu  elektronning  harakat  miqdorining  momentini 
ko‘rsatadi,  uning  qiymati    l=(n-1)  ga  teng  bo‘lib,  n-  qiymatiga  qarab   
(n=1.2…)l=0.1.2…  larni qabul qiladi. 
m  -  magnit  kvant  soni  qiymati      m=±l    bo‘lib,  uning  fizik  ma‘nosi  harakat 
miqdori momentining magnit maydoniga nisbatan proyeksiyasini ko‘rsatadi. Demak, 
berilgan  n  va  l  qiymatlarida  m  ga  qiymatlari  elektron  orbitalarning  fazadagi  har  xil 
yo‘nalishlarini ko‘rsatadi. Agar  l=1 teng bo‘lsa, m=-1,0,1. Agar l=2 bo‘lganda, m=-
2,-1,0,1,  2  qiymatlarga  ega  bo‘ladi.  Bundan  kelib  chiqadiki,  berilgan  l  -  qiymatida 
harakat miqdori momentining berilgan o‘qqa nisbatan yo‘nalishi  2l+1 ga ten bo‘ladi. 
Spin  kvant  soni  bu  -  elektronning  o‘z  o‘qi  atrofida  aylanishidagi  harakat 
miqdori momentini ko‘rsatadi va uning qiymati  s=±1/2  ga teng. Demak, m ning har 
bir  qiymatiga  s  ning  ikkita  qiymati  to‘g‘ri  kelishi  mumkinligidan,  berilgan  l  ning 
qiymatida elektronning 2(2l+1) energetik holati mavjud bo‘lar ekan.  
Elektronlarning atomdagi energetik holatini 4 ta kvant soni  
n = 1.2.3… 
l = (n-1) = 0.1.2.3… 
m = ±l = (-l+1), (-l+2) 
s = -1/2, +1/2 


 
70 
bilan  aniqlansada  yana  bir  o‘ta  muhim  Pauli  asosini  hisobga  olmasdan, 
elektronlarning  atom  atrofida  joylashishi    to‘g‘risida  to‘la  tasavvur  qilib  bo‘lmaydi. 
Pauli asosi - har qanday energetik sathda 4 ta kvant soni bir xil bo‘lgan 2 ta elektron 
joylashishi  mumkin  emas  deb  ko‘rsatadi  yoki  buni  shunday  tushuntirish  ham 
mumkin. Har qanday energetik sathda spinlari qarama  –qarshi bo‘lgan 2 ta elektron 
joylashishi mumkin. Bunga ko‘ra  n=1 elektron orbitada spinlari +1/2 yoki -1/2  2 ta 
elektron joylashishi mumkin. Bunday energetik holatni  n=1, l=0, 1s energetik holat 
deb belgilash qabul qilingan. Agar n=2 bo‘lsa,  l=1ga teng, bunday orbitada  N = 2n

=  8  elektron  bo‘lishi  mumkin,  ammo  Pauli  asosiga  asosan  bunday  orbita  2ta  dan 
elektron joylashadigan 4ta orbita qobiqlariga ajraladi va  l=1 energetik holatni  p deb 
belgilanadi  hamda    l=1  2s2pp  -  holat  ham  o‘z  navbatida  3  ta  qobiqqa  ajraladi.  n=3  
l=2    elektron  holat    d    bilan  ifodalaniladi,  bular  ham  o‘z  navbatida  Pauli  asosiga 
asosan 5 ta qobiqqa ajraladi. 
Elektron  sathlarni belgilash quyidagicha bo‘ladi: 

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   225




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish