3-ma’ruza. Kukunlar tarixi, ta’rifi, tavsifi va tasnifi. Ularni tayyorlash texnologiyasi. Reja

Ajratilgan vaqt   -  2 soat. 

 

Xozirgi zamon  korxona  sharoitida  dori ishlab chiqarish mashina  ishlatishni taqozo etadi, 

chunki  bunda  ishchilar  mexnati  engillashadi,  tayyor  maxsulot  tannarxi  arzonlashadi.  Mashina  - 

bu mexanizm yoki mexanizmlar majmuasi bo‘lib,  ma’lum maqsadga  muvofiq  energiya  yoki 

ishni o‘zgartirish maqsadida harakat qiladi. 

Mashina dvigatel,  uzatuvchi  mexanizm,  bajaruvchi mexanizmlardan iborat. 

Dvigatel -  mashinaning  hamma qismlarini xarakatga keltirish uchun xizmat qiladi. 

Uzatuvchi  mexanizm    -    bu    dvigatel  bilan  bajaruvchi  mexanizm  orasidagi  boqlovchi 

zvenodir.  Uzatuvchi  mexanizm  bu  funksiyani  baja  ruvchi    mexanizm    vazifasiga    muvofiq  

boshlang‘ich  aylanma  harakatni  uzatish,  boshqarish  orqali  amalga  oshiradi.  Bajaruvchi 

mexanizm  -  bu  mashinani  asosiy  (muxim)  qismi  bo‘lib,  mexnat  vositasiga  bevosita  ta’sir 

ko‘rsatadi va kerakli ishni bajaradi. 

Dvigatel  validan  xarakatni  qabul  qilib  olish  va  ishchi    mashina  valiga  uzatish  shkiflar, 

qayishli  (tasmali)  uzatgichlar  orqali  amalga  oshiriladi  va  bunda  tortish  kuchini  xosil  qiladi. 

SHkiv - tashqi yuzasi silliq bo‘lib,  mashinani bosh valiga kiygiziladi va unga mustaxkamlanadi. 

SHkiv  ishchi  mashinani  shkivi  bilan  mustaxkam  kiyintirilgan  tasma  yordamida  xarakat  qiladi. 

Ishqalanishni ko‘paytirish  uchun tasmalar va shkivlar yuzasi kanifol bilan ishlanadi.  Tezlikning 

o‘zgarishi shkivlar  o‘lchovi  (katta kichikligi) bilan belgilanadi. 

Fraksion  uzatma  ikkita  bir  biriga  qattiq    taqilgan  g‘ildirakdan  iborat.    Bu  uncha  katta 

bo‘lmagan kuchni uzatishda ishlatiladi. Kuch juda katta bo‘lsa g‘ildiraklar bir biriga o‘tib ketib 

ish  bajarilmay  qoladi.  Tishli  uzatgich  -  bunda  xarakat  tishli    g‘ildiraklar    yoki    tishli  reykalar 

orqali amalga oshiriladi. Tishli uzatgichlar xar xil mashinalarning tarkibiy qismi xisoblanib, keng 

qo‘llaniladi.  Chervyak  (shesterna)li    uzatgichlar  bir  biriga  perpendikulyar  o‘qlari  o‘zaro 

kesilmaydigan  uzatgichlardagi  aylanma  xarakatni  uzatadi.  Bu  uzatgich  chervyakdan,vintdan  va 

tishli g‘ildirakdan tashkil topgan [1,2,3].