71
www.ziyouz.com kutubxonasi
surib m o‘raladi. N echa kunlardan beri bugun quyosh
charaqlab ketgan, qor zarralari oftobning nurli kukunia-
riday yaraqlah k o ‘zni olar, daraxt shoxlariga q o ‘ngan
uchqunlar duv-duv t kilib tushardi.
Pishiq g‘ishtdan baland qilib o ‘ralgan devor tagidagi
tepalikda bolakaylar chana uchishardi. Ana, b o ‘ynini
ola-bula sharf bilan o ‘rab olgan qizaloq, ukasi bo‘lsa
kerak, besh-olti yoshlardagi bolakayni chanaga
0
‘tqazdi-
da, tepalikdan itarib yubordi. C hana u c h -to ‘rt quloch
surilib, pastga tushdi-yu, birdan yonboshiga burilib
ag‘darildi. Rolakay m ukkasidan yiqilib, qorga dum alab
ketdi. Bir am allab qordan ch iq d i-d a, opasiga o ‘girilib
qarab yig‘lay boshladi.
M uqaddam uning d o ‘m boqqina qoMlari bilan ko‘zini
ishqalashini ko‘rdi-yu, zavqlanib kulib yubordi.
Y uqoridan opasi chopib tushdi. Bolakayning tel-
pakchasini yechib, qorini qoqa boshladi. Biron narsa
va'da qilib ovutdi shekilli, ukasi hali yoshi qurim agan
k o‘zlarini katta-k atta ochib, jilm ayib q o ‘ydi.
M ana, yana to ‘rt yilm i, besh yilmi o ‘tib uning o ‘gMi
ham xuddi shunaqa yiqilib-surilib, katta b o ‘lib qoladi.
Keyin jajjigina papka ko‘tarib m aktabga boradi. U n d an
keyin... M uqaddam shirin xayollar o ushida huzur qilib
deraza raxiga suyandi. Endi adasi ham insofga kirib
qoladi. O ta boMdi, axir. A w algi o ‘da ayIashlarini tash-
lasa ajabm as... Shunday deydi-ku, unga ham qiyin, axir.
Ishi og‘ir, k o‘pchilikning ko‘nglini olish osonm i?
...YoMakdan yig‘i tovushi eshitild i. M uq ad d am
ch o ‘chib o ‘girildi. U onalarga xos ichki bir sezgi bilan
shuncha chaqaloq orasidan o ‘g‘lining ovozini — baland,
azam at yig‘isini darrov ajratib olardi.
DimogMga oq doka tutib olgan yoshgina ham shira qiz
chaqaloqni ko‘tarib kirdi. M uqaddam uning qoMidan
o ‘g‘ilchasini oldi, m ehr bilan bariga bosdi. C haqaloq
ko ‘zlarini chirt yum ib, jahl bilan yigMar, halitdan bilinib
qolgan qoshi chim irilib ketgan edi.
“ X uddi adasining o ‘zi, — o ‘yladi M uqaddam unga
jilm ayib tikilarkan. — Jahlini ko ‘rmaysizm i buning!”
H am sh ira qiz em ib b o ‘lgan c h a q alo q n i
M u-
qaddam ning qoMidan olayotganida iym anib so‘radi:
— Kiyimlaringizni olib kelaymi?
www.ziyouz.com kutubxonasi
M uqaddam bugun ketishi kerakligini ertalab doktor-
dan eshitgan edi.
— M ayli, — dedi xo‘rsinib. — O yim lar kelgandirlar...
U ning xo‘r!igi keldi. Hozirgi holatini atrofdagilardan
yashirish u ch u n teskari qarab kiyindi. Bir am allab zini
xushchaqchaq kn>atib xayrlashdi-da, y o la k k a chiqdi.
Issiq adyolga o ‘ralgan o ‘g‘i!chasini ko ‘tarib olgancha
sekin-sekin yurib, yo ‘lakdan o ‘tdi. T u g ‘ruqxonaning
og‘ir, oynaband eshigini ochib, q o r bosgan sem ent
zinalarga oyoq q o ‘ydi-yu, birdan quvonchdan qichqirib
yubordi:
— M ardon aka!
A lim ardon zangori “V olga”sini k o ‘cha tom onga
burib q o ‘ygancha, m ashina eshigini lang ochib o ‘tirardi.
U ning bir oyog‘i m ashina ichida, ikkinchisi yerda turar,
yonboshi bilan rul cham baragiga suyangancha sigaret
tu ta ta r edi.
U M uqaddam ning ovozini eshitib, burilib qaradi.
Birdan chehrasida quvonchli tabassum charaqlab ketdi.
M ashinadan sakrab tushib, q o ‘llarini oldinga c h o ‘zgan-
cha keldi.
—
Q a n i y ,
qaniy! — U bolalarcha shodlik bilan
chaqaloqqa talpinar, hadeb jilm ayar edi.
M uqaddam o ‘g‘ilchasini uning q o ‘liga tutqazdi.
— X uddi o ‘zingiz... — dedi birov eshitib qolib uyat
qilishidan ch chib shivirlab.
A lim ardon chaqaloqni b e o ‘xshov quchoqlab olgan-
cha, bir q o lla b yuzini ochdi.
C haqaloq birinclii m arta ko‘rayotgani uchun quyosh-
dan ko‘zlari qam ashib, sekin-sekin yum ib-ochar, qa-
yoqqadir javdirab likilm oqchi bo ‘Iar, A lim ardon bilan
M uqaddam esa quvonchdan kulishar, shu top d a ular
jahondagi eng baxtli o dam lar edi.
— Q o ‘ying, — cledi M uqaddam chaqaloqning yuzini
berkitib. — Sham ollatib q o ‘yasiz!
* * *
T aqdir degan gapni odam lar o ‘zini yupatish uchun
o ‘ylab topgan b o ‘lsa kerak. Boshimizga og‘ir tashvish
tushsa uning oqibatini k o ‘ram izu sababini surishtirib
o ‘tirm aym iz. Q ism atdan nolib q o ‘ya qolam iz. K o‘pdan
buyon xuddi shu qism at izim izdan quvib yurganini, uni
www.ziyouz.com kutubxonasi
o ‘zim iz ergashtirib yurganim izni b o ‘ynimizga olishdan
q o‘rqamiz.
Alim ardon ham o ‘z taqdirini o ‘zi ergashtirib yur-
ganidan bexabar edi.
Erta bahor kunlaridan birida u konsertga borm adi:
katta m agazinning m udiri qizini uzatayotganini aytib,
qo‘y ard a-q o ‘ym ay uni t yga olib ketdi. A lim ardon bu
“o ‘g ‘iI bola” yigit bilan k pdan ulfat edi. Bir nafas ikki-
lanib turdi-da, rozi bo'ldi: “ Bir safar konsertni m ensiz
ham o ‘tkazib ko‘rishsin-chi!”
U ertasiga erta bilan repetitsiyaga ham m adan ilgari
yetib bordi. M ashinasini endi panjara ichiga q o ‘yib
chiqayotgan edi, o ‘ziga qarab sekJn-sekin yurib kelayot-
gan Z ufar Xodiyevichni ko ‘rib, to ‘xtab qoldi. Zufar
Xodiyevich yom g‘irpo‘shini yechib yelkasiga tashlab
olgan, bo‘ynida kostum iga m onand jigarrang sharfi osilib
yotar, og‘ir gavdasini k o ‘tarolm agandek xiyol egilib,
vazm in-vazm in qadam tashlab kelardi.
“ H ozir yana diydiyosini boshlaydi” , — deb o ‘yladi
A lim ardon g ‘ijinib. K echa o ‘ylab q o ‘ygan bahonasini,
tobi qochib qolganini aytishga og‘iz juftlab turgan edi,
Zufar Xodiyevich uning barm oqlarini o ‘zining yum shoq
kaftlari orasiga olib qisdi-da, jilm ayib so‘radi:
— M ashina yaxshi ishlayaptim i?
“ N im a dem oqchi b u ?” — A lim ardon o ‘zining holati-
ga mos boMmagan tetik ohangda kuldi.
— Otdek!
— Ketdik b o ‘lmasa! — Zufar Xodiyevich ohista yurib
kelib, m ashinan ing orqa eshigini o c h d i-d a , y o m -
g‘irp o ‘shini o ‘rindiqqa tashladi. — Bir dalalarni aylanib
kelaylik. H avoning tiniqligini qarang! — U k o ‘zlarini
xiyol qisib, quyosh charaqlab yotgan osm onga, pan-
jaraning narigi yog‘idagi yakkam -dukkam yaproq yoza
boshtagan sadaqayrag‘ochga qarab q o ‘ydi.
— Q ayoqqa boram iz? — dedi A lim ardon kabina
peshanasidagi kaftdek oynadan ko‘rinib turgan Z ufar
Xodiyevichning aksiga qarab.
— Zaxariqdagi qirga chiqsakm ikin, — dedi Z ufar
Xodiyevich m ushtugiga sigaret qistirarkan.
A lim ardon m ashinani yeldirib borarkan, raqibining
birinchi b o ‘lib m usht tushirishini kutib turgan boladek
sergaklanib, uning gap boshlashini kutar edi. A m m o
www.ziyouz.com kutubxonasi
Z ufar Xodiyevich shahardan chiqishguncha bir og‘iz
ham gapirm adi.
Beton yotqizilgan katta k chaga chiqishganidan
keyin o ‘tkinchi m ashinalar siyraldashib qoldi. Alimardon
sochini tortqilayotgan m ayin sham oldan rohat qilib,
yonboshidagi qiya darchani ochib q o ‘ydi.
— O ynani tushirib q yavering, Zufar aka! — dedi
orqasiga burilib qarab.
Z ufar Xodiyevich xuddi shuni kutib turgandek darrov
eshik oynasini tushirdi.
— B ahor yaxsh:-da! — dedi u atrofiga alanglab. —
B unaqa paytda ham m ayam yoshligini eslasa kerak...
“ Kayfiyati jo y id a -k u ” . — A lim ardon m am nun jil-
mayib q o ‘ydi-da, gazni bosdi.
U lar yo‘ldan besh chaqirim cha uzoqdagi baland adir
ustida to ‘xtadilar Ikkovlari baravar sakrab tushishdi.
H avoda endigina erib bitgan qor hidi kezar, hali sel-
gim agan yerdan bosh ko‘targan m ayin m aysalar olis
ufqlargacha gilam to ‘shab tashlagan, onda-son d a quyosh
parchasiday qoqigullar yaraqlab ko ‘rinib qolardi.
A lim ardon kksini baland tutgancha to ‘y ib-to‘yib
nafas oldi. K o‘klam quvonchi butun borlig‘ini larzaga
soldi-yu, bor kuchi bilan yugurib pastga tushib ketdi.
Shu topd a uning k o ‘ngli bolalarcha shodlikka lim m o-lim
to ‘lgan, yum shoq inaysalar silkinib turgan yer ustidan
qanot chiqargandek uchib borardi. A ncha joyga borgan-
dan keyin charchadi. Shundoq maysa ustiga o ‘zini tash-
ladi-da, ch alqan cha yotib oldi. K o‘zlarini yarim yum -
gancha quyoshga, beg‘ubor osm onga tikilib uzoq yotdi.
A trof jim jit, baland osm onda m uallaq suzib yurgan
yakka-yolg‘iz burgut ham qano t silkimas, butun koinot
tug‘ilish gashti bilan hu zu r qilayotgan tabiatni sukunat
hukm iga topshirganday edi.
A nch adan keyin u og ‘ir-o g ‘ir qadam tovushini
eshitib, burilib qaradi. Zufar Xodiyevich yaqin kelib,
yo m g ‘irp sh in i
yerga
ta sh la d i-d a ,
yonb o shladi.
Cham asi, u charchagan shekilli, ch u q u r-c h u q u r nafas
olar edi.
Y ana u zo q vaqt ik kovlaridan sado ch iqm ad i.
A lim ardon qayrilib qaram asa ham , Zufar Xodiyevich
m ushtugiga sigaret q o ‘ndirganini, gugurt chizganini bilib
yotdi.
75
www.ziyouz.com kutubxonasi
— T o ‘y yaxshi o ‘tgandir?..
“ Bari bir gap o c h d i-y a ” , deb o ‘yladi AJim ardon vuju-
di qaqshab. Hozirgi quvonchidan nishon ham qolm adi.
B oshini k o ‘tarib burilib qaradi. Z u fa r X odiyevich
y o m g ‘irp o ‘shiga tirsagini q o ‘yib yonbo sh lab yo tar,
sigaretning tutuniga o ‘ychan tikilib qolgan edi.
A lim ardon o ‘zi o ‘ylab q o ‘ygan bahona foydasiz ekan-
ligini birdan tushundi-yu, rostini aytdi:
— Qalin o ‘rto g‘im edi, hech q o ‘ym adi. — U bir nafas
jim q o ld i-d a , aybdor ohan gd a q o ‘shib q o ‘ydi: —
Bilam an, Z ufar aka, o dam lar konsertga m eni deb
kirishadi. K echa kelm aganim yom on b o ‘ldi.
— Shunaqam i?.. — Z ufar Xodiyevich ham on sigaret-
dan k o‘z uzm ay, negadir kuldi. A m m o A lim ardon bu
kulgida har galgidek jahl ham , zaharxanda ohang ham
yo‘qligini sezdi. — Y o ‘q, A lim ardon, o dam lar konsertga
sizning ashulalaringizni eshitish uchun gin a kelm aydi. —
U A lim ardonning ko‘zlariga ychan tikilib, yana qay-
tardi: — Faqat sizni deb kelm aydi...
A lim ardon keyingi paytlarda odam lar o ‘zini ilgarigi-
day olqishlam ayotganini esladi-yu, qaysarlik bilan qoshi-
ni chim irdi.
— Bo‘lsa bordir, konsert m ensiz ham o ‘tdim i axir?!
Z ufar Xodiyevich uning kinoyasini payqam agandek
xotiijam o ‘tirar, uning ko ‘zlarida A lim ardon hali hech
k o ‘rm agan bir tuyg‘u — achinish to ‘la tuyg‘u bor edi.
— T eatrda o ‘ttiz yildan beri ishlaym an, — dedi u
ham on o ‘sha sokinlik bilan. — Iste’dodini qurbon qilgan
ko‘p artistlam i ko‘rdim . Siz ham shunday boMmang,
deym an-da...
A lim ardon hali hech kim dan eshitm agan, am m o
yuragining bir burchi bilan sezib yurgan haqiqatni birdan
his qildi-yu, shiddat bilan qaddini rostlab o ‘tirib oldi.
Zufar Xodiyevich sigaret qoldig‘ini uloqtirib tashladi.
M ushtugini shim ining c h o ‘ntagiga solib, A lim ardonga
qarab q o ‘ydi.
— 0 ‘zingiz ayting, bir yildan buyon loaqal bitta yangi
qo‘shiq aytdingizm i? T om oshalaringizda o dam lar nim a
u c h u n
kun
sayin
kam ayib
b o ray o tg a n in i
o ‘ylab
ko‘rdingizmi?
Y o‘q, A lim ardon bularni o ‘ylam agan edi. A m m o
g‘ira-shira tushunardi. Shunday paytlarda har doim
Do'stlaringiz bilan baham: |