|
nazorat: Kelayotgan dasturlarni detektor dasturlari bilan tekshirish.
Profilaktika: "Yozishdan himoyalangan" disketalar bilan ishlash, yozish
uchun disketadan foydalanishni minimallashtirish, ilgarigi va amaldagi disketalarni
aloxida saklash, dasturlarni vinchesterda arxivlangan xolda saklash.
Taftish (Reviziya): Yangi dasturlarni maxsus dasturlar yordamida tekshirish.
Karantin: X,ar kanday yangi dastur yangi karantin muddatini utashi lozim. Ular
mutaxassislar tomonidan viruslarga tekshirilgan bo’lishi kerak. Filtrlashtirish:
FluSbot Plus, MaceVaccine, ANTIWS2 turdagi dasturlar orqali extimoldagi
viruslarni tutish.
Terapiya: (davolash): Dasturni dastlabki "soglom" holatga keltirish. Bu ish
har bir fayldan zararli viruslarni "tishlab olib tashlash" usuli bilan amalga
oshiriladi.
Yuqorida aytilganlardan ko’rinib turibdiki, virusdan himoyalanishning bir
necha turdagi dasturiy vositalari mavjud: dastur-detektorlar (disketa yoki diskdagi
viruslarni "tutadi") va dastur-faglar (viruslardan davolaydi). Ular xar bir
foydalanuvchida bo’lishi va kompyuter ishga tushirilishidan oldin doimo sinab
ko’rilishi kerak.
Shuni ta’kidlash kerakki, eng qulay detektorlar bir emas, ko’plab keng
tarqalgan viruslarni "ushlaydi". Dastur-fagalar zararlangan dasturlarni tiklashni
ta’minlaydi. Ish jarayonida faga virus tanasini "tishlaydi" va virus uzgartirib
yuborgan buyruqlar ketma-ketligini tiklaydi. Biz tilga olayotgan kompyuter
23
viruslari fagasi hozirda yaratilib bo’lingan. Hozir turli fagalarni yigish bilan
odamlar band bo’lishmoqda. Bu bizningcha, noto’gri. Asosiy e’tiborni
zararlanishning oldini olishga qaratish lozim.
Antivirus dasturlarini ishlatishdagi yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan xatolarga
batafsil to’xtab o’tamiz.
Antivirus vositalarini qo’llashdagi eng ko’p yo’l qo’yiladigan xato -
zararlangan kompyuterda ularni ishlatib yuborishdir. Virus aniqlangach, keyingi
xatti-xarakat quyidagicha bo’ladi:
Kompyuterni o’chiring va uni himoyalangan sistemali disket yordamida
qayta yuklang mazkur disketada antivirus dasturlari joylashgan bo’lishi kerak.
Antivirus dasturini ishga tushiring. Zararlangan operatsion sistemalarda amallarni
bajarish va dasturlarni ishga tushirish qo’pol xato va misli ko’rilmagan
yo’kotishlarga sabab buladi. Jumladan, bunda xali zararlanmagan dasturlar xam
talofat ko’rishi mumkin. Masalan, kompyuter RE-1800 virusi bilan zararlangan
bulsin. Mazkur virusga muljallanmagan faga dasturni extiyotsizlik bilan ishlatish
qolgan yuklovchi modullarni ham ishdan chikaradi.
Arxivda saqlanayotgan dasturlarga detektorlarni qo’llash samarasiz
ekanligini ta’kidlash lozim. Bunda dasturlarni arxivdan ozod etish lozim.
Aks holda, detektor mazkur fayllarni tekshirmaydi. Yana faga noo’rin dasturning
foydali qismini "tishlashi mumkin". Aynan shu erda detektor yolg’on axborot
bergan bo’ladi. Faga ishlab turgan dasturni ishdan chiqarishi hech gap emas.
"Virus-himoya vositalari" muammosi xuddi "xujum quroli - ximoya quroli"
muammosiga o’xshaydi. Himoya vositalari ko’paygan sari hujum vositalari ham
takomillashib, uni ishlatuvchilar ragbatlantirilmoqda. Shuning uchun aytish
darkorki, kompyuter viruslari hali ko’p vaqt dolzarb muammo bo’lib qolaveradi,
har ikki tomon ham rivojlanaveradi.
Himoyalanishning asosiy texnologik sxemasi. Himoyalanishning bunday
sxemasi quyidagi bosqichlardan iborat:
-
yangi dasturiy maxsulotning dastlabki nazorati;
14
-
qattiq diskni bir necha mantiqiy disklarga ajratish;
-
rezident revizor (taftishchi) dasturlar bilan davriy ravishda axborot
butligini tekshirib turish;
-
arxivlashtirish.
Yangi kiritilayotgan dasturiy ta’minotni nazorat qilish: Birinchi va juda
zarur himoya kiritilayotgan dastur va disketalarni nazorat qilishdir. Guyoki,
samolyotning muvaffakiyatli parvoz qilishi uchun passajirlar batafsil
tekshirilganidek, kompyuterda kiruvchi axborotlarni batafsil tekshirish viruslar
yuqishining oldini oladi.
Ko’pchilik mashhur fayl va boot-viruslar mavjudligini kirish nazoratining
uzidayok aniqlash mumkin. Bu jarayon bor-yugi bir necha dakikani oladi, xolos.
Aks xolda kup vaqt axborotlarni viruslardan tozalashga ketib koladi. Kirish
nazoratini bir nechta marta saralab, maxsus tanlab olingan detektor va fagalardan
utkazgan ma’kul. Biz kuyidagilarni tavsiya etamiz. SCAN, AIDSTEST, DOCTOR,
AV, TP48CLS. Fagalarni detektor rejimida ishlatish zarur.
Antivirus dasturni yuklash. Antiviruslarni yaxshi tomoni shundaki, sifatli
yaratilgan dastur xamma ma’lum bulgan viruslarni aniklash xususiyatiga ega.
Lekin virusning ma’lumotlar bazasini tez-tez yangilab turish kerak, chunki
antivirus dasturi yangi chikib kelayotgan zararli dastur kodlari bilan kanday
kurashish kerakligini bilishi shart.
Bundan tashkari, uz funktsiyalarini avtomatik ravishda bajaradigan antivirus
dasturiy ta’minotdan foydalanganda, kompyuterda talab kilgan ishlarni bajarish
zarur. “tekin” yuklanish dasturlarni tekshirib turing va kompyuterni uchirganda
disketalarni koldirib ketmang, chunki, keyinchalik kompyuterni yokganda
yuklanish disketadan bajarilmasin, chunki bu xarakatda kompyuter fayllarini
zararlantirish mumkin.
Elektron pochtadagi, ayniksa notanishlardan, kelgan xabarlarga xam juda xam
extiyotlik bilan yondashing. Sal shubxalangan xabarlarni ham ochmasdan olib
tashlang va shu xabarni junatgan shaxs bilan boglaning va u junatgan xabarda virus
23
yuk bo’lishiga ishonch hosil qiling. Shuningdek, antivirus dastur hamma elektron
pochta orqali kelayotgan xabarlarni tekshira olayotganligiga amin bo’ling.
Antivirus dasturlarni tanlash. Antivirus dasturiy ta’minot ikkita usulda
ishlatiladi: fayllarda virus signaturalarini (dasturiy kodning bloklarini)
mavjudligini tekshirish, kompyuterda viruslarning xarakatini maxsus algoritmlar
yordamida aniqlash.
Har qanday holatda ham antivirus dasturni, kompyuterda shubxali faoliyatini,
avtomatik blokirovka qilishini sozlash kerak.
Hech narsa yo’qligidan ko’ra, har qanday antivirus dastur bo’lgani yaxshidir.
Eng yaxshi va keng tarqalgan antivirus dasturlar quyida keltirilgan:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
