Microsoft Word bmi b. Boltaev doc

Oddiy - murakkabligi va xavfliligiga ko’ra “o’quvchi” doirasida hosil 

qilingan viruslar. 

2. 

O’rta - urtacha darajada xavflilikka ega bo’lgan viruslar hisoblanib, 

“talabalar” doirasida hosil qilinadi. 

3. 

Yuqori - professional viruslar. 

Viruslar tarqalish turiga qarab quyidagilarga bo’linadi: 

1. 

Yuklanuvchi - bu viruslar kompyuter disklar bilan ishlayotganda diskning 

yuklovchi qismiga o’rnashib oldi. Yuklanuvchi viruslar ikki qismga bo’linadi: 

bosh va dum qismlar. Virusning bosh qismida yuklanayotgan joriy diskning 

yuklanuvchi tizimi nusxasi joylashadi. Dum qismida esa virusning maqsadi 

joylashadi. 

---

 

 

23

2. 

Fayl viruslari - ushbu viruslar ayni paytda ishlayotgan fayllargagina 

yuqadi. Virusning maksadi faylni o’zgartirish yoki o’chirish emas, balki fayldan 

voita sifatida foydalanadi xalos. Bunda faylning hajmi o’zgarmasligi xam mumkin. 

Virus o’z vazifasini amalga oshirish bilan bir qatoda o’z-o’zini ko’paytirish 

xususiyatiga ham ega bo’ladi. Ko’paygan virus o’zini hosil qilgan virus bilan 

aynan bir xil bo’lmaydi. 

3. 

Yuklnuvchi - fayl viruslari - bu viruslar OSning yuklanuvchi fayliga 

urnashib olib, OS yuklanishidan oldin o’z maksadini amalga oshira boshlaydi. 

Bunda OS yuklanmasligi yoki kiyin yuklanishi kuzatiladi. 

 

4. 

Stils viruslari - kompyuterda bajarilayotgan har bir jarayon, fayl, 

yuklanuvchi fayllarning barchasida uchrashi mumkin. Ushbu viruslar o’z 

xususiyatini tez o’zgartirib turganligi sababli, bu viruslarni ko’rinmas viruslar deb 

xam ataladi. 

5. 

Troya oti - ushbu virus kompyuter uchun zarur bo’lgan fayl va dasturlarning 

shakliga kiraoladi. Ayni shu xususiyati yordamida u kompyuter ichida va tarmoqda 

tez tarqalaoladi. 

6. 

Chuvalchang - ushbu virus tarmoqda tarqalganligi sababli chuvalchang 

nomini olgan. Asosan bu virus aygokchilik maqsadida foydalaniladi. 

Kompyuter viruslaridan ximoyalanish. 1990 yilga kelibgina viruslar muammosi 

global muammoga aylandi. Uni hal qilish borasida turli yigilishlar, xalqaro 

konferentsiyalar o’tkazila boshlandi. Natijada davlatlar tomonidan Frado va Whale 

deb nomlangan ilk antivirus (viruslarga qarshi dastur) ishlab chiqildi. Dastur ancha 

sodda ko’rinishga ega bo’lsa ham kompyuterdagi zararlangan qismlarni topar va 

ularga tuzatish kiritardi. 

Vaqt o’tgan sari viruslarning tuzilishi ham murakkablasha bordi. Endi 

Windows dasturini ishdan chikaruvchi Nightfall, Nostradamus, Nutracker Pascal 

kabi turlari ishlab chiqildi. Bunga qarshi esa Norton, Kasperskiy, spyware, doctor 

web, panda nomli dasturlar yaratildi. Bugungi kunda kompyuter viruslariga qarshi 

dastur ishlab chiquvchi kompaniyalar mavjud. Ularning ma’lumotiga ko’ra, bir 

---

 

 

14 

 

oyda dunyo bo’yicha 6000 ga yaqin zararli dasturlar ishlab chiqarilayotgan ekan. 

Yana bir qiziq ma’lumot shuki, viruslar tarqatishda talabalar birinchi, internetdagi 

xat markazlari ikkinchi, kompyuter klublari uchinchi o’rinda turarkan. Ba’zilar 

xazil tarikasida virus tarkatsalar, ayrimlar dushmanlik kayfiyatida bu ishni amalga 

oshiradilar. Hatto ba’zi mamlakatlar boshqa davlat kompyuterlariga virus yuborib, 

statistik ma’lumotlar, davlat sirlari kabi muxim ma’lumotlarni qo’lga kiritmoqchi 

bo’ladilar. 

Kompyuter viruslaridan ximoyalanish usullarini sinflashtirish. Dastlabki