Texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

№ 
Ajdod sinf 
Avlod sinflar 
Usul 
1. 
 
Uchburchak 
To’g’ri burchakli 
uchburchak 
Teng yonli uchburchak 
Yuzasini hisoblash 
2. 
 
To’rtburchak 
To’g’ri to’rtburchak 
Kvadrat 
Perimetrini 
hisoblash 
3. 
 
Avtomobil 
Yengil avtomobil 
Yuk avtomobili 
Yoqilg’i sarfi 
4. 
 
Fasl 
Qish 
Yoz 
Haroratni hisoblash 
5. 
 
Baliq 
Karp 
Laqqa 
Suzish 
6. 
 
Kutubxona 
Kattalar kutubxonasi 
Bolalar kutubxonasi 
Badiiy  adabiyotlar 
miqdori (% da) 
7. 
 
O’qituvchi 
Oliy ma’lumotli 
O’rta 
maxsus 
ma’lumotli 
Ilmiy  salohiyati  (% 
da) 
8. 
 
Qush 
Burgut 
Qarg’a 
Uchish balandligi 
9. 
 
Samalyot 
Boeing 747 
Boeing 757 
Yo’lovchi sig’imi 
10. 
 
Tashqi xotira 
CD 
DVD 
Xotira hajmi 
 
Nazorat savollari: 
1.  Polimorfizm deganda nimani tushinasiz? 
2.  Virtual funksiyalar nima maqsadda ishlatiladi? 
3.  Virtual funksiyalar qanday e’lon qilinadi? 
4.  Siz geometrik shakllar (aylana va to’g’ri to’rtburchak) va har bir shakl uchun 
alohida Area () va Print () usullarini qo’llash kerak. Buni qanday amalga oshirasiz? 
 

---

 
42 
Tajriba ishi №7 
Mavzu: Microsoft Visual C++ da sinflar orasidagi munosabat, merosxo’rlik 
Ishni bajarishdan maqsad: Microsoft Visual C++ da sinflar orasidagi munosabatni, 
merosxo’rlikni qo’llashni o’rganish. 
Nazariy qism: 
Vorislikda murojaat xuquqlarini boshqarish 
Vorislik o’zining barcha ajdodlarining xususiyatlari, ma’lumotlari, metodlari va 
voqealarini  meros  qilib  oladigan  xosila  sinfini  e’lon  qilish  imkoniyatini  beradi, 
shuningdek  yangi  tavsiflarni  e’lon  qilishi  xamda  meros  sifatida  olinayotgan  ayrim 
funksiyalarni  ortiqcha  yuklashi  mumkin.  Bazaviy  sinfning  ko’rsatib  o’tilgan 
tavsiflarini  meros  qilib  olib,  yangi  tug’ilgan  sinfni  ushbu  tavsiflarni  kengaytirish, 
toraytirish, o’zgartirish, yo’q qilish yoki o’zgarishsiz qoldirishga majburlash mumkin. 
Xosila sinfni e’lon qilishning umumlashgan sintaksisi: 
class  :  []  
nomi> {…} 
Sinf  o’zining  bazaviy  sinfidan  yuzaga  kelayotganida,  uning  barcha  nomlari 
xosila  sinfda  avtomatik  tarzda  yashirin  private  bo’lib  qoladi.  Ammo  uni,  bazaviy 
sinfning  quyidagi  kirish  spetsifikatorlarini  ko’rsatgan  xolda,  osongina  o’zgartirish 
mumkin: 

  private.  Bazaviy  sinfning  meros  bo’lib  o’tayotgan  (ya’ni  ximoyalangan  va 
ommaviy) nomlari xosila sinf nusxalarida kirib bo’lmaydigan bo’lib qoladi. 

  public.  Bazaviy  sinf  va  uning  ajdodlarining  nomlari  xosila  sinf  nusxalarida 
qirib  bo’ladigan  bo’ladi,  barcha  ximoyalangan  nomlar  esa  ximoyalangan  bo’lib 
qolaveradi. 
Agarda yangi sinf class kalitli so’z yordamida aniqlangan bo’lsa unda xosila sinfdagi 
meros  komponentalar  private  kirish  statusiga  ega  bo’ladi,  struct  yordamida  esa 
public statusiga.  
Me’roslikda  ko’rsatilmagan  kirish  statusini  asosiy(bazaviy)  sinf  ismini  oldidan 
ko’rsatilgan  private,  protected  va  public  kirish  atributlari  yordamida  o’zgartirish 
mumkin. 
Agarda V sinf quyidagicha aniqlangan bo’lsa:  

---

 
43