Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

Gapda so‘zlarning bog‘lanishi 

---

197 

 

 

Sintaksis  grammatikaning    bir  bo‘limi    bo‘lib,  unda  so‘z  birikmasi  va  gap,  ularning 

tuzilishi    hamda  turlari    o‘rganiladi.  Shunga  ko‘ra  sintaksis  ikkiga  bo‘linadi:  So‘z  birikmasi 

sintaksisi va gap sintaksisi. Gapda so‘zlar iki xil usulda bog‘lanadi.  

1) teng bog‘lanish – ikki so‘zning teng huquqli, biri ikkinchisiga bo‘ysunmay bog‘lanishi: opam 

va kitob, uy va tom… 

2) tobe bog‘lanish – bir so‘zning (tobe so‘zning) boshqa bir so‘zga (hokim so‘zga) bo‘ysunishi 

orqali bog‘lanishi:  opamning kitobi, uyning tomi… 

 

So‘zning tobelanishi asosida bog‘lanishi so‘z birikmalarini hosil qiladi va so‘z birikmasi 

ikki  va  undan  ortiq  so‘zdan  iborat  bo‘lishiga  qaramay,  bitta  tushunchani  ifodalaydi:  opamning 

kitobi, qizil gul, uyga kirmoq… 

 

So‘zlarning teng bog‘lanishi so‘z qo‘shilmalarini hosil qiladi. So‘z qo‘shilmasida har bir 

so‘z ma’no mustaqilligini, alohida-alohida narsalarni nomlab kelish xususiyatini saqlab qoladi: 

opam va kitob, siz bilan biz…