Energiyani tejash "energetika" ilmiy yo‘nalishining amaliy faoliyati va muhim tarbiyaviy

Energiyani solishtirma yillik iste’moli t.ut./kishi 

(Xalqaro energetika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra) 

Mamlakatlar 

Yillar 

1990 

2000 

2005 

AQSH 

YAponiya 

14,2 

5,2 

15,5 

6,2 

15,6 

6,3 

---

EI-15 

XXR 

Xindiston 

Turkiya 

SHarqiy Evropa 

MDH 

5,7 

0,8 

0,3 

1,3 

4,6 

7,5 

6,2 

1,0 

0,5 

1,6 

3,4 

5,1 

6,4 

1,2 

0,5 

1,8 

3,6 

6,2 

 

 

Hozirgi iqlim sharoitlarida va qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishining erishilgan dvrvjvsida Er 

15–20  mlrd  kishini  boqishga  qodirdir.  Agar  XXI  asrning  oxirigacha  Er  yuzi  aholisi  20  mlrd 

kishini tashkil etadi, energiya resurslaridan xar bir kishining o‘rtacha iste’mol qilishi AQSH dagi 

hozirgi  darajaga  (130  ming  kVt·soat)  etadi,  deb  taxmin  qilinsa,  u  holda  2100  yilga  kelib  Er 

yuzida  YOER  ni  iste’mol  qilish  XX  asr  oxiridagidan  30  marta  ko‘p  bo‘ladi.  YOER  dan 

foydalanishning bunday  yuqori sur’atlarini: an’anaviy YOERni qazib olishni oshirish, va avval 

norentabel deb hisoblangan manbalardan yanada to‘liq va samarali foydalanadigan ilmiy sig‘imi 

katta texnologiyalarni ishlab chiqish, sanoatda energiya tejovchi texnologiyalarni ishlab chiqish 

va energiyaning noan’anaviy manbalarini rivojlantirish bilan ta’minlash mumkin. 

Jamiyatning  ilmiy-texnik  rivojlanishi  va  uning  farovonligi  darajasining  ko‘rsatkichlari  ikki 

asosiy energetik mezon – aholi jon boshiga energiya iste’moli va  IYAM  (ichki  yalpi maxsulot) 

energiya  sig‘imi  hisoblanib,  ular  birgalikda  davlat    iqtisodiyotining  holatini  va  uning  aholisi 

farovonligini  tavsiflaydi.  Odatda,  rivojlanish  yuqori  bo‘lgan  mamlakatlar  aholi  jon  boshiga 

energiya iste’mol qilish bo‘yicha yuqori darajaga egaligi va IYAM energiya sig‘imining pastligi 

bilan ajralib turadi (1.2-rasm) [25].