Mavzu: Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi davrida bank kapitali va uning samaradorligini oshirish yo’llari

Tadqiqotlar natijalari. So‘nggi yillar davoamida banklar o‘z zimmalariga oladigan 

risk va bank kapitalining miqdori to‘g‘risidagi qaror qabul qilinishiga kim ko‘proq ta’sir 

o‘tkazadi  –  raqobat  bozorimi  yoki  tartibga  solish  organlarimi  –  masalasida  ko‘plab 

tadqiqotlar  o‘tkazildi.  bu  tadqiqotlarning  natijalari  turli  xilda,  lekin  ularning  asosiy 

qismi bank kapitalining miqdori va turiga tartib solish organlari emas, balki bozor o‘z 

ta’sirini  o‘tkazishini  isbotladi.  Ammo  bugungi  kunga  kelib,  kapitalni  tartib  solish  va 

kapitalning  minimal  miqdoriga  qo‘yilgan  qat’iy  talab  oqibatida,  davlat  tomonidan 

tartibga solish (bozor tomonidan muvofiqlatirilishi kabi) masalasi muhim ahamiyat kasb 

qilmoqda. 

Odatda  moliya  bozori,  bank  risklarining  turli  darajasiga  qarab,  riskli  banklarning 

majburiyatlari va aksionerlik kapitali qiymatining kamayishi ko‘rinishida  javob beradi. 

Ammo  bank  aksiyalarining      ochiq  bozor  aylanmasiga  faol  jalb  qilinmaganligi, 

moliyaviy  bozorning  banklar  faoliyatini  tartibga  keltirishdagi  ta’sirini  chegaralab 

qo‘yadi. Shuningdek, bozor faqat mavjud ma’lumotlardan foydalanadi, riskning haqiqiy 

darajasini aniqlash uchun zarur bo‘lgan eng muhim ma’lumotlar bozordan «yashirinib» 

qoladi va  faqat banklarning o‘ziga va nazorat organlarga ma’lum bo‘ladi.  

Haqiqatda  ham  bank  kapitali  va  aktivlar  o‘rtasidagi  nisbat  bankrotlik  bilan 

bog‘liqmi? Ko‘pchilik taqiqotlar ahamiyatli bog‘liqliklarni aniqlay olmadi.Kapitalning 

ko‘payishi bankrotlik riskini kamaytirmaydi. Ko‘pchilik banklarning kapitali ikki yoki 

uch  barobar  oshgan  holda  ham  bankrotlikdan  qutila  olmasdilar.  Kapital  miqdorining 

minimal  darajasini  belgilanishi  bank  risklari  darajasini  kamaytishiga  olib  kelmaydi. 

Banklar  kapital  miqdoriga  qo‘yilgan  qat’iy  talablarni  qondirgan  holda,  daromadlilik 

---

darajasini  oshirish  uchun  faoliyatning  boshqa  jabhalarida  o‘z  zimmalariga  ko‘proq 

risklarni olishlari mumkin.