1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

 
 
 
14 
Ривожланаётган мамлакатларда бозор иқтисодиётига ўтиш: а) бозор 
инфраструктурасини яратиш; б) иқтисодиётни барқарорлаштириш; в) саноат 
тармоқларини (айниқса қайта ишловчи) вужудга келтириш орқали юз беради. 
Бу мамлакатлар учун бозор иқтисодиётига кириб бориш мустақиллик 
гарови ҳисобланади. Сабаби бозор иқтисодиётига ўтиш ишлаб чиқаришнинг 
жадал ўсишига олиб келади. 
III. Бозор иқтисодиётига ўтишнинг собиқ социалистик мамалакатлар 
йўли. Бу мамлактларда давлат мулки ҳукмрон мавқега эга бўлиб, иқтисодиёт 
давлат томонидан марказлшган тарзда тузилган режалар асосида 
бошқарилган. Яратилган маҳсулот ҳам давлат томонидан тақсимланган. 
Тоталитар иқтисодиётнинг бозор билан умумийлиги йўқ, улар бир-
бирига зид, табиатан ҳар хил. Шунинг учун ҳам бу моделда аҳолига бозор 
муносабатлари ғояларини сингдирмай, уларда янгича кўникма ҳосил этмай 
туриб, бозор иқтисодиётига ўтиб бўлмайди. Лекин бу тизимнинг афзаллиги 
шундаки, у ўзига хос йўллар билан кучли ишлаб чиқариш ва илмий-
техникавий кадрлар потенциалини яратган. Уларга таянган ҳолда бозор 
иқтисодиётига ўтиш нисбатан енгил кечиши мумкин. 
Бу тизимга кирган мамлакатларда хусусий мулк тамомила йўқотилган 
ёки қисман мавжуд. Тадбиркорликка интилиш, иқтисодий тараққиёт 
даражаси турлича; масалан, Польша, Венгрия, Германияда хусусий
мулкчилик улуши анча юқори сақланган. Собиқ Иттифоқида эса акинча, 
хусусий мулк тамомила йўқотилган. Буларнинг ҳаммаси албатта, бозор 
иқтисодиётига ўтишда ўз таъсирини ўтказади. 
Бозор иқтисодиётига ўтиш учун ислоҳатлар икки йўл билан амалга 
оирилади: а) бозор иқтисодиётига тезлик билан ўтиш; б) бозор иқтисодиётига 
босқичма-босқич ўтиш. 
Собиқ ГДР (ГФР билан қўшилиб ягона давлат вужудга келиши 
туфайли), Польшада қисқа муддатда бозор иқтисодиётига ўтиш амалга 
оширилди. 

---