Buxoro davlat universiteti tairova m. M. Giyazova n. B. Hamidov m. E. Korxona iqtisodiyoti

Tiklanish  qiymati  bo‘yicha  -  asosiy  fondlar  yoki  ularning  biron-bir  qismini 

(binolar,  qurilmalar,  mashinalar,  ishlab  chiqarish  uskunalari  va  hokazo)  hozirgi 

paytdagi  inflyasiya  va  boshqa  omillarni  hisobga  olgan  holda  baholash. 

Baholashning  bu  usuli  ob'ektning  hozirgi  paytdagi  qayta  ishlab  chiqarish  davrida 

qancha turishini ko‘rsatadi. 

Qoldiq  qiymati  bo‘yicha  -  asosiy  fondlarning  eskirishini  inobatga  olgan  holda, 

birlamchi  va  qayta  tiklash  qiymatlari  o‘rtasidagi  farq  ko‘rinishidagi  baholashdir. 

Boshqacha  qilib  aytganda,  bu  asosiy  fondlarning  ishlab  chiqarilayotgan 

mahsulotlarga hali o‘tkazilmagan qismidir. 

Hozirigi  kunda  amaliyotda  asosiy  vositalarning  korxona  balansi  va 

hisobotlarida  aks  ettiriluvchi  (ya'ni,  boshlang‘ich,  belgilangan  tartibda 

o‘tkaziluvchi qayta baholashdan keyin esa tiklanish), hisobga olish qiymati balans 

qiymati  deb  ataladi.  Bundan  asosiy  vositalarning  qoldiq  qiymatini  asosiy 

vositalarning  balans  qiymatidan  eskirish  summasini  ayirib  tashlash  yordamida 

topish mumkinligi anglashiladi. 

Asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari  hajmi  va  ulardan  foydalanish  darajasi 

korxonaning  ishlab  chiqarish  quvvati  kattaligini  belgilaydi.  U  ishlab  chiqarish 

dasturini  asoslashda  katta  rol  o‘ynaydi  hamda  korxonaning  belgilangan 

nomenklatura  va  sifatli  mahsulot  ishlab  chiqarish  bo‘yicha  potensial 

imkoniyatlarini tavsiflaydi. 

Bundan  kelib  chiqadiki,  ishlab  chiqarish  quvvati  –  bu,  ma'lum  bir  vaqt 

davomida  ilg‘or  texnologiyalardan  foydalanish,  ishlab  chiqarish  va  mehnatni 

tashkil  qilishning  ilg‘or  sharoitlarida  ishlab  chiqarish  mumkin  bo‘lgan 

mahsulotlarning  maksimal  darajasidir.  U  qoidaga  ko‘ra,  ishlab  chiqarilgan 

mahsulotlar  hajmining  natural  ko‘rinishda,  ushbu  korxonaning  ixtisoslashganligi 

va mahsulotning alohida turlari o‘rtasidagi o‘zaro nisbatiga ko‘ra aniqlanadi. 

Korxona  ishlab  chiqarish  quvvatining  boshlang‘ich  (yil  boshida),