M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Davosi.  Konservativ  tadbirlar  antikoagulantlar  (geparin, 
neodi kumarin,  fibrinolizin)  yuborishga  va  tomir  spazmini 
yo‘qotishga  (pa paverin,  novokain  blokada)  qaratilgan.  Antikoa-
gulantlar  protrom bin  indeksini  nazorat  qilib  turgan  holda  qo‘l-
laniladi.  Oyoq  baland  ko‘tarib  qo‘yiladi  va  mutlaqo  orom  beri-
ladi. Yirik arteriya tomirlari emboliyasida zudlik bilan operatsiya 
qilinadi – embolni olib tashlash (embolektomiya).

---

119
yaralar
Yara  deb  teri  yoki  shilliq  qavat  defektiga  aytiladi.  Yaraning 
surunkali kechishi uning asosiy xususiyati hisoblanadi.
Yaraning  hosil  bo‘lish  sabablari  turli  xil,  biroq  ularning 
asosida  to‘qimalar  oziqlanishining  buzilishi  yotadi,  bu  distro-
fik  holatga  va  nekrozga  olib  keladi.  Yaralar  ko‘proq  oyoq 
venalarining  varikoz  kengayishi,  obliteratsiyalovchi  endarterit 
va  ateroskleroz  zaminida  paydo  bo‘ladi.  Ba’zan  trofik  yaralar 
nerv tolalari shikastlanganda hosil bo‘ladi.
Davosi.  Yaralarni  hosil  qilgan  sabablarni  aniqlash  zarur. 
Uning  sababini  bartaraf  etish,  odatda  yaraning  tuzalishiga  olib 
keladi.  Venalar  varikoz  kengayganda  ular  olib  tashlanadi  yoki 
bog‘lab qo‘yiladi. Yara kesiladi va hosil bo‘lgan teri nuqsoni katta 
bo‘lsa, teri transplantanti bilan berkitiladi.
Asab  tomirlari  shikastlanishi  natijasida  paydo  bo‘lgan 
yaralarda  ular  chandiqli  to‘qimalardan  xalos  qilinadi,  anatomik 
jihatdan  batamom  uzilganida  tikiladi.  Keyinchalik  yara  o‘z-
o‘zidan bitib ketadi.
oqma yaralar
Oqma  yara  deb,  a’zo  va  bo‘shliqlardan  tashqariga  yoki 
bo‘shliqlarga  ochilgan  kanallarga  aytiladi.  Oqma  yaralar  tug‘ma 
va orttirilgan bo‘ladi.