N. M. Kayumova

Plastik kartochka 

-  pul borligini tasdiqlovchi vositadir. Asl 

pul  kartochkaning  o'zi  emas,  balki  bankdagi  pul  egasi  hisob 

varag'i  yozilgan  puldir.  Pul  qanday  shaklda  bo'lishidan  qat’iy 

nazar kishilar va jamiyatga xizmat qiladi.

Narx 

-   bozor aloqalarining  asosiy iqtisodiy vositasi  bo'lib, 

tovar  va  xizmat  birligini  sotib  olish  uchun  to'lanadigan  pul 

miqdorini bildiradi.

Maktabgacha yoshdagi  bolalarga narx bozordagi  oldi-sotdi 

aloqalarini ta'minlashi, pul bo'lgandagina bozordan narsa yoki 

tovar  sotib  olish  mumkinligi,  xaridor  va  sotuvchi  o'rtasidagi 

kelishuv, sotuvchi bozorda o'z narxini taklif qilishi mumkinligi, 

savdolashuv  asosida  har  ikki  tomonga  ma'qul  narx  paydo 

bo'lishi to'g'risida tushuncha beriladi. Buning uchun “Bozorda" 

o'yini hamkorlikda o'ynaladi.

Bolalarga  xonadon  byudjeti  oilada  jamg'ariladigan  va 

tejab  qolingan  pul,  ya'ni  oila  daromadi  va  oila  xarajati  kabi 

tushunchalar berib boriladi.

Xarajat 

-   bu  har  qanday  narxning  umumiy  asosi  bo'ladi, 

chunki  xarajatsiz  hech  qanday  tovar  yoki  xizmat  yaratib 

bo'lmaydi.

Xarajat narx tarkibiga kiradi, chunki tovarlar sotilgach ular 

qoplanishi kerak.

Narx hech bo'lmaganda xarajatni  qoplashga yetarli bo'lishi 

kerak.

Masalan,  yosh  tadbirkor  milliy  qo'g'irchoqni  yasab  uni 

bozorga  olib  chiqadi,  har  bir  qo'g'irchoqning  tannarxi  ya'ni 

tadbirkor sarflagan xarajat taxminan  10.000 so'm, unga bozor 

narxi  12.000  so'm  qilib  belgilanadi.  Tadbirkorning  har  bir 

qo'g'irchoqdan oladigan sof foydasi 2  000 so'm. Talabga qarab,

262

---

narx-navoni oshirish yoki tushurish mumkin.  Bu bolalar bilan 

o'ynaladigan "Biz bozorga boramiz”  o'yinida aks ettiriladi.

Maktabgacha  yoshdagi  bolalarga  tadbirkorlik  to'g'risidagi 

tushuncha  berishda,  tadbirkorlik  mehnat  faoliyatining  bir 

turi  ekanligi,  bu  g'oyat  mas'uliyatii  mehnat  turi  ekanligi 

tushuntiriladi.