Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Sharqiy  Dashti  Qipchoq-  siiay^on  naslidan  bo‘lgan  Abulxayr- 
dagi s,yosiy  vaz,yat 
Mn  (1412_ 1468)  sharqiy  Dashti
Qipchoqni  egallab,  alohida  davlatga  asos  soladi.  Tarixiy  man- 
balarda  bu  davlat  ,,0 ‘zbek  ulusi“  (o‘zbeklar  mamlakati)  deb 
ham  ataladi.  Abulxayrxon  dastlab  temuriylarga  rasman  qaram 
bo‘lgan Xorazmga  hujum  qilgan.
1446-yilda  esa  Sirdaryoning  o‘rta  oqimida joylashgan  shahar- 
lar — Sig‘noq,  Oqqo‘rg‘on,  Arquq,  0 ‘zgan  va  Suzoqni  bosib 
oladi.  0 ‘z  davlatining poytaxtini  Turadan  Sig‘noqqa  ko‘chirdi.
Bu  endi  Abulxayrxonning  temuriylarga  qarshi  kurashga 
kirishganligining tasdig‘i  edi.
Samarqand  taxti  uchun  kurash  kuchaygan  paytda  Abul­
xayrxon  vaziyatdan  foydalanishga  harakat  qiladi.  U  1451-yilda 
o‘zidan  madad  so‘ragan temuriyzoda  Abu  Said  Mirzoga  Samar­
qand  taxtini  egallashda  yordam  berish  bahonasida  yurish 
bosliladi.  Abulxayrxon ko‘rsatgan yordami  evaziga  kattadan katta 
sovg‘alar  bilan  o‘z  yurtiga  qaytadi.  Minnatdorchilik  tariqasida 
Abu  Said  Mirzo  Ulug‘bekning  qizi  Robiya  Sultonbegimni Abul- 
xayrxonga xotinlikka beradi.
Abulxayrxon  keyin  ham  bir  necha  bor  Movarounnahr 
ishlariga  aralashdi.  Shu  tariqa u  Movarounnalirda borgan  sari  o‘z 
nufuzining  ortishiga  erisha  olgan.
1468-yilda Abulxayrxon vafot  etishi bilanoq,  u tuzgan davlat 
parchalanib ketdi.