O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

 
Texnik ob`ektlarni analiz qilish – bu jarayonda ob`ekt xususiyati o`rganiladi 
va analiz jarayonida yangi ob`ekt hosil kilinmaydi. 
 
Texnik  ob`ektlarni  sintez  qilish  –  bu  jarayonda  esa  analizdan  farqli  ularoq 
yangi  ob`ekt  variantlari  qo`llaniladi  va  ularga  baho  beriladi.  Sintez    va  analiz 
loyihalash jarayonida dialektik birlikda bo`ladi. 
 
Diskret ob`ektlarni echishda sintez jarayoni uning strukturasini anglatadi. 
 
Uzluksiz  ob`ektlar  uchun  sintez  masalalarini  hal  qilish  ishlab  chiqilayotgan 
qurilmaning strukturasini va ichki parametrlarining sonli qiymatlarini aniqlashga olib 
kelishi lozim.  
Ayrim  hollarda  struktura  bilan  ichki  parametrlarlarni  almashtirib  qo`ymaslik 
uchun  –  ularni  farqlash  maqsadida  quyidagi  terminlar  orqali  ajratib  olish  mumkin, 
ya`ni  «stuktura  sintezi»  va  «ichki  parametrlar  hisob-kitobi»  (  strukturali  sintez, 
parametrli sintez). Agar struktura orasida qo`llanilgan variant bo`lsa, bu holda sintez 
quyidagicha  nomlanishi  mumkin,  strukturali  optimallash.  Ichki  parametrlarni 
hisoblashda  esa  optimal  holatda  bir  qancha  struktur  ob`ektga  berilgan  kriteriyalar 
parametrli  optimizatsiya  deb  nomlanadi.  Ko`rib  chiqilgan  holatlarda  strukturali 

---

optimizatsiyani  echishda  holatlar  chegaralangan  shuning  uchun  optimizatsiya 
holatida faqat parametrli optimizatsiya tushuniladi. YA`ni, paramertli optimizatsiya – 
quyidagi  holatni  anglatadi,  ichki  parametrlar  X,  bir  qancha  funktsiya  esa  F(X),  
umumiy nomlanishi funktsiya yoki funktsiya sifati, ekstrimal hollarda qo`llaniladi. 
Optimal  ichki  parametrlari  element  (parametrlar)  qismlarini              element 
parametrlari  qismlari  optimal  ichki  parametrlarni  aniqlaydi  va  boshqaruvchi  
parametr deb ataladi. 
      Agar  foydalanuvchi  geometrik  optimallik  protsedurasi  nazariyasini  taqdim  etsa, 
aytish mumkinki, n – o`lchamli fazoda (koordinata) boshqaruvchi  parametr qaysiki, 
koordinata o`qida bo`ladi.  
      Bu  fazoni  fazoviy  boshqaruvchi    parametr  deb  ataladi.  Bunday  fazoda  har  bir 
nuqta x
i 
 to`plamda parametr qiymatini aniqlaydi. Boshqaruvchi  parametrning vektor 
qiymati quyidagicha aniqlanadi. 
X=(x
1
,x
2
, … ,x
n
). 
      Berilgan  nuqta  x  loyihalangan  qiymat  tebranuvchi  etaplarga  bo`linadi  va  bu 
tasvirlanuvchi nuqta deb ataladi. Fazoda chiqish parametri uxshashlik tushunchasidan 
foydalaniladi.