Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqni qo‘llash 

jarayoni va 

subyektlari

4-§.

---

373

XVII bob.

 Huquqning harakatlanishi 

va uni amalga oshirish

ajratib ko‘rsatiladi: 

birinchisi, ishning faktik tomonini aniqlash; ikkinchisi, 

ko‘rilayotgan yuridik ishga mos keladigan huquq normasini tanlab olish; 

uchin-

chisi, ishni mazmuni bo‘yicha hal etish, ya’ni huquqni qo‘llash aktini chiqarish

1

.

Bundan tashqari huquqni qo‘llashning mustaqil bosqichlari sifatida 

quyidagilar e’tirof etiladi: a) ishning holatlarini aniqlash va tadqiq etish; 

b) huquq normasini qonuniylik, zamon, makon hamda shaxslar bo‘yicha amal 

qilishi nuqtayi nazaridan tanlash va tahlil etish; d) huquq normasi mazmunini 

tahlil etish va qaror qabul qilish (yakka tartibdagi hujjat chiqarish); e) qabul 

qilingan qaror mazmunini manfaatdor davlat organlari, jamoat tashkilotlari va 

mansabdor shaxslarga yetkazish

2

.

Huquqni qo‘llash bosqichlarining soni jiddiy ahamiyatga ega emas. Muhi-

mi, huquqni qo‘llashning mazmun va mohiyatini ochib berishdan iboratdir. 

Huquqni qo‘llash bosqichlarining har biri qonunchilik talablariga javob beruv-

chi ma’lum fakt va yuridik harakatlarning sodir bo‘lishi bilan bog‘liq. 

Huquq normalarini qo‘llash bosqichlari quyidagilardan iborat:

– huquq normasining qo‘llanishini talab qiluvchi ishning faktik tomonini 

tahlil etish;

– ko‘rilayotgan ishga mos keladigan huquq normasini tanlab olish, uning 

mazmunini aniqlash va sharhlash;

– huquqni qo‘llash aktini chiqarish va uning bajarilishini ta’minlash cho-

ra-tadbirlarini ko‘rish;

– qo‘llanish aktining amalda bajarilishini tekshirish va uning ustidan 

nazorat o‘rnatish.

Bu harakatlarning hammasi qonunchilik talablari asosida vakolatli davlat 

organlari, mansabdor shaxslar yoki jamoat tashkilotlari tomonidan ularning 

vakolatlari doirasida olib borilish lozim.

Huquq normalarini qo‘llanish jarayoni quyidagi bosqichlar orqali namoyon 

bo‘ladi: