Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Yuridik majburiyat – huquqiy munosabat ishtirokchilarining tegishli 

huquqiy normaga asosan o‘zlarining burchi (majburiyati) bo‘lgan harakatni 

amalga oshirishlari yoki ba’zi harakatni sodir etishdan o‘zlarini tiyishlaridir. 

Shaxs yuridik majburiyatlarni o‘tash tufayli huquqiy munosabatning 

ikkinchi ishtirokchisi subyektiv huquqi amalga oshishini ta’minlaydi. Agar 

huquqimizga muqobil turuvchi majburiyat o‘tovchi shaxs bo‘lmasa va u sub-

yekt qonun talab etgan xatti-harakatlarni sodir etmasa (yoki biron-bir hara-

katdan o‘zini tiymasa), bizning huquqimiz quruq gapdan boshqa narsa emas.

Yuridik majburiyat qonunga muvofiq talab etiladigan, bajarilishi lozim 

bo‘lgan xatti-harakatdir. Agar subyektiv huquqdan foydalanish ixtiyoriy bo‘lib, 

undan foydalanmaslik ham mumkin bo‘lsa, yuridik majburiyatni bajarmaslik 

mumkin emas.

G.F. Shershenevich yuridik majburiyat nima deb savol qo‘yadi va unga 

shunday javob beradi: bu eng avvalo, «o‘z irodang chegaralanganligini, 

1 

Qаrаng: Варламова Н.В. Правоотношения: философский и юридический подходы. – Правоведе-

ние. 1991, № 4. – 51-bet.

---