Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquq ijodkorligining oshkoraligi. Huquq ijodkorligi faoliyatining 

natijasi bo‘lmish normativ-huquqiy hujjatlarda fuqarolarning huquq va maj-

buriyatlari mustahkamlanadi. Shu sabab, normativ-huquqiy hujjat darhol o‘z 

ijrochilari e’tiboriga yetkazilishi zarur. Fuqarolar huquq normalari tomonidan 

o‘zlariga qo‘yilayotgan talablardan xabardor va hech bo‘lmasa, shunday bilim 

olish imkoniyatiga ega bo‘lishlari kerak. Quyidagi yuridik prezumpsiya barcha-

ga ayon: «qonunni bilmaslik hech kimni javobgarlikdan ozod qilmaydi»; «hech 

kim qonunni bilmasligini ro‘kach qilishi mumkin emas». Shunga ko‘ra, ya’ni ja-

vobgarlikka tortishga ma’naviy huquqqa ega bo‘lish uchun davlat fuqarolarning 

normativ-huquqiy hujjatlar bilan tanishish imkoniyatini ta’minlab berishi lozim.

Normativ-huquqiy hujjatlarni oshkor qilishning asosiy vositasi ularni 

ommaviy axborot vositalari orqali e’lon qilishdir. O‘zbekiston Respublikasi 

Konstitutsiyasining 84-moddasida juda muhim qoida mustahkamlangan: 

«Qabul qilingan qonunlarning va boshqa normativ hujjatlarning matbuotda 

e’lon qilinishi ular qo‘llanilishining majburiy shartidir». Mazkur konstitutsiyaviy 

prinsip muhim demokratik mazmunga ega. Normativ-huquqiy hujjatni hayotga 

joriy etishdan avval u oshkora tarzda xalqqa yetkazilishi lozim. Huquqiy huj-

jatlar fuqarolardan sir tutilishi, yashirin amalda bo‘lishi mumkin emas.

Bu prinsipga xalqaro huquqda ham katta e’tibor beriladi. Yevropada 

xavfsizlik va hamkorlik Kengashi qatnashchilari bo‘lgan davlatlarning 1989-yil 

15-yanvardagi Vena uchrashuvi Yakuniy hujjatida shunday deyiladi: YeXHK 

qatnashchisi bo‘lgan davlatlar «shaxslarning o‘z huquq va burchlarini bilishga 

hamda ularga muvofiq harakat qilishga bo‘lgan huquqini samarali ta’minlash 

maqsadida inson huquqlari va asosiy erkinliklariga oid qonunlar, ma’muriy qoi-

da hamda tartibotlarni nashr etib, barchaga yetkazish majburiyatini oladilar».

1 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish 

bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida / Rasmiy nashr. – T.: «Аdolat», 2017. – 4-bet.

---