Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Qonunchilik funksiyasining mohiyati shundaki, bunda davlat (hukm-

ron sinf, demokratiya sharoitida – butun xalq) o‘z irodasiga rasmiy majburiy 

siyosiy tus beradi. Ayni paytda uning mohiyati, butun siyosiy xarakteriga 

qaramasdan, voqelikni, ijtimoiy munosabatlar mazmunini nazariy anglashdan 

(hech bo‘lmaganda, shunday bilish taqozosidan) iborat. «Qonunchilik funksi-

yasi, – irodaning amali emas, balki uning «nazariy energiyasi» bo‘lishlikdir. 

Bu yerda iroda o‘zini qonun o‘rniga o‘tkazmaydi: uning roli aynan haqiqiy qo-

nunni (obyektiv taraqqiyot qonunini – X.O.) ochish va ifoda etishdan iboratdir. 

Qonun chiqaruvchi qonunlarni kashf etmaydi, balki ularni shakllantiradi, u 

faqat anglangan ijobiy qonunlarda ma’naviy munosabatlarning ichki qonun-

larini ifoda etadi»

1

. Demak, hayotning, taraqqiyotning obyektiv qonuniyatlari 

birlamchidir, qonun esa, ularni yuridik shakl sifatida qayd etadi. Qonun 

yaratishning mohiyati mana shundadir.

Davlat hokimiyati yuridik qonunlarsiz o‘z amalini topolmaydi. Shu sabab-

li davlat ijobiy qonunchilik yuritadimi yoki sifatsizmi, bundan qat’i nazar, maz-

kur faoliyatni albatta amalga oshiradi. Bu faoliyat bo‘lmasa, hech bir masala 

siyosiy ahamiyatlilik darajasiga ko‘tarila olmaydi. Zero, fuqarolik jamiyatining 

hamma ehtiyojlari ham... qonun tariqasida umumiy e’tirofga sazovor bo‘lish 

uchun muqarrar ravishda davlat irodasi orqali o‘tadi

2

. Buning sababi shuki, 

faqat qonunlargina obyektiv zarur bo‘lgan huquqning eng muhim xususiyat-

larini imkon qadar ko‘proq va zamonaviy darajada o‘zida ifoda etib, uni davlat 

himoyasiga qo‘yishi mumkin.

1 

K. Marks, F. Engels. Аsarlar. 1-jild. – 162, 359-betlar.

2 

Marks K, Engels F. Tanlangan asarlar. – T., 1981, 3-jild. – 435-bet.

---