Bioorganik kimyo

yutilish maksimumi 280 nm ga to’g’ri keladi. 
Asparagin  va  glutamin  kislotalarni  birlamchi  amidlari  hosil 
bo’lishida ikki neytral tabiatli aminokislotalar hosil bo’ladi: 
 
 19) L-Asparagin (Asn) 
NH
2
O
O
NH
2
OH
 
 
 
20) L-Glutamin (Gln) 

---

 
24 
NH
2
O
O
H
2
N
OH
 
 
         Karboksil 
 
guruhni 
amidga 
aylanishi 
natijasida 
bu 
aminokislotalar  biologik  vazifalarni  bajarish  uchun  zarur  bo’lgan 
vodorod  bog’larini  hosil  qilishda  ishtirok  etishini  ta’minlaydi.  O’z 
tarkibida 
pirrolidin 
halqasini 
saqlovchi 
neytral 
tabiatli 
aminokislotalarga ikki 

-iminokislotalar tegishlidir: 
 
21) L-Prolin (Pro)     
 
NH
O
OH
 
 
22) L-Oksiprolin (Hypro)       
 
      
 
NH
O
HO
OH
 
 
Bu  aminokislotalar  tarkibidagi  ikkilamchi  aminoguruh  oqsilni  hosil 
qilgan  peptid  zanjiriga  barqarorlikni  berib,  uni  yo’nalishini 
ta’minlaydi.  Masalan,  kollagen  spiralini  yo’nalishi  (kollagen 
molekulasi  uchta  bir-biri  bilan  o’ralgan  polipeptid  zanjirlardan 
tuzilgan  “uchlamchi  spiral”dan  tuzilgan)      prolin  va  oksiprolin 
miqdoriga  ko’ra  doimo  o’zgarib  turadi.  Kollagen  -  o’z  tarkibida 
oksiprolinga ega yagona oqsildir. 
         Oqsillar  tarkibiga  kirgan  aminokislotalardan  tashqari  ular 
tarkibigan  kirmagan,  lekin  muhim    biokimyoviy  vazifani  bajaruvchi 
aminokislotalari  ham  bor.  Eng  muhimlariga  quyidagilarni  kiritish 
mumkin: 

-aminomoy  kislota    (neyromediator);  2,5-diyodtirozin 

---

 
25 
(qalqonsimon bez gormoni); 

- alanin (pantoten kislota); 

-sianalanin 
(o’simliklar  tarkibidagi  aminokislota)  va  penitsillamin  (klinik 
amaliyotida  metallarni  xelat  komplekslarini  hosil  qilish  uchun 
foydalaniladi). 
          Aminokislotalar  qattiq  kristall  moddalar  bo’lib,  odatda 
     
      haroratlar  oralig’ida  suyuqlanadilar  yoki  parchalanadilar. 
Ularning  bunday  xossalari  aminokislotalarning  kristall  panjaralari 
bipolyar  ion  yoki  svitter-ionlardan  iborat  organik  tuzlar  ekanligin 
ko’rsatadi.  Bunday  xususiyat  nafaqat  aminokislotalar,  balki  barcha 
organik  tuzlar  uchun  tegishlidir  (masalan,  organik  molekulalar  - 
nukleotidlar,  bir  vaqtni  o’zida  musbat  zaryadlangan  azot  va  fosfat-
anionlarni tutadi).     
 
                 
H
3
N
C COO
R
H
+
_
 
 
 
 
 
                                           
L-aminokislotalarning  svitter-ion shakli (ichki tuz) 
 
Eritmalarda  aminokislotalarning  dissotsiatsiyasi  quyidagi  ikki 
yo’nalish bo’yicha amalga oshadi: 
          
 
NH
2
CH
R
COOH
NH
2
CH
R
COO    +    H
+
-
 
 
                                           
 
          
 
     
 
NH
3
CH
R
COO
NH
2
CH
R
COO     +    H
+
-
+
-
 
                                   
   
         
 
     
    
Bundan  shunday  xulosa  keladiki,  eritma  muhitining  ma’lum    bir 
kislotaligida  (
  )  aminokislota  svitter-ion  shaklida  bo’ladi,  ya’ni 
molekulani  umumiy  zaryadi  nolga  teng  bo’ladi.  Bunday      qiymati 

---

 
26