Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

Badiiy gimnastika mashq o„rgatishning usullari 
Badiiy gimnastika mashqlarini o‗rgatishning metodik usullari nihoyatda xilma-xil. Quyidagilar eng 
samarali  va  o‗rgatish  tajribasida  ko‗p  foydalaniladigan  usullar  qatoriga  kiradi.  Algoritmik  tipdagi 
topshiriqlarning yozuvi akrobatik mashqlar misolida ko‗rsatilgan. Harakat texnikasi haqidagi tasavvurni 
hosil qiladigan va aniqlaydigan usullar: 
a) o‗qituvchining o‗quvchilar bilan nutq orqali munosabatda bo‗lishini so‗zlab berish, suhbatlashish, 
tushuntirish,  muhokama  qilish  va  boshqa  formalari  har  bir  so‗z  aniq  va  obrazli,  iboralar  esa  qisqa  va 
tushunarli bo‗lgan vaqtdagina ancha samarali va ta‘sirli chiqadi; shunday holda o‗qituvchi bevosita yangi 
mashq  o‗rganish  oldidan  tayyorgarlik  ishini  muvaffaqiyat  bilan  o‗tkazishi  xamda  o‗rgatish  jarayonini 
boshqara olishi mumkin; 
b) ko‗rgazmali qurollar (konturogrammalar, jadvallar, kolsovkalar, odam gavdasining yassi simdan 
yasalgan  va  boshqa  modellari,  multiplikatsion  rasmlar  va  hokazolar)    ko‗rsatish,  namoyish  qiluvchi  
kishi mashqni bajarib ko‗rsatishi, turli orientirlardan foydalanish (quyiroqqa qarang) lozim; 
v)  mashq  texiikasi  elementlarini  grafik  tasvir  ko‗rinishida  modellashtirish  ketma-ket  harakatlarni 
sportchi  gavdasi  modelida  qayta  tasvirlab  ko‗rsatish,  harakat  texnikasini o‗zzaki  yoki  yozma  tasvirlab 
berish, texnika  vositalari  yordamida  harakatning ayrim  parametrlarini  qayta   tasvirlab  ko‗rsatish-  
bu  o‗quvchi  faoliyatini  aktivlashtiradi  va  o‗rgatishning  asosiy  vazifasi  bo‗lgan  harakat  ko‗nikmasi 
shakllanishini hal qilishga yordam beradi. 
Ko‗maklashish  va  straxovka  usullari.  O‗qituvchining  o‗quvchiga  ko‗maklashishining  xilma-xil 
usullari  bor Masalan, mashq ijrosi paytida nima  qilishni aytib turish,  harakat  vazifasining natijasi  yoki 
bajarish usuli haqida oldindan yo‗l yo‗riq ko‗rsatish va hokazolar. 
Qo‗maklashish  va  straxovka  usullarining  maxsus  bir  gruppasi  o‗qituvchi  bilan  o‗quvchining 
birgalikdagi  faoliyati  vaziyati  bilan  bo‗zliq.  Masalan,  o‗quvchi  harakat  vazifalarini  amalda  bajarishga 
kirishar  ekan  unga  xatoni  tuzatish,  texnika  detallarini  aniqlash  yoki  xavfsizlikni  ta‘minlash  uchun 
jismoniy  ko‗mak  zarur  bo‗ladi.  Shu  maqsadda  o‗qituvchi  alohida  bir  turish  holatini  qayd  yetishda, 
harakatlar ketma-ketligini bafurja takrorlashda, mashqni yaxlit taqlid qilib chiqishda o‗quvchiga yordam 

---

36 
 
beradi.  Bunda  o‗qituvchi  o‗quvchining  harakatini  sekinlatib,  sun‘iy  qarshilik  hosil  qiladi,  straxovkani 
ta‘minlab turadi.