O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus

Ранг хакида - Кашта тикиш ранг билан чамбарчас боғликдир. 
Ипларни танлашда рангларнинг уйғунлашувини, улар бир-бирига қандай 
таъсир этишини билиш зарур. Бунингучун лоакал рангларнинг асосий 
хусусиятлари ва ўзаро таъсири – рангларнинг уйғунлиги, уларнинг хил 
тушиши билан қисқача танишиб чиқиш зарур. Ўзаро мос рангларни 
танлашда берк спектр қатори рангларидан иборат ранглар доираси асос 
қилиб олинади.
Ранглар доирасини диаметри бўйича бир томонида қизил, туқ сариқ, ва 
сарғиш-яшил, иккинчи томонида зангори яшил, зангори, кўк, кўкиш-
бинафша ранглар қоладиган қилиб иккига бўлиш мумкин. Доиранинг 
қизғиш-сариқ бўлагидаги ранглар ва уларнинг ҳамма турлари илиқ ранглар 
дейилади. Булар очиқ ранглар бўлиб, қиздирилган жисмларни, оловни, қуѐш 
нурини эслатади. Улар бўртиб чиқиб, олдинги планда тургандай кўринади.
Доиранинг зангори-кўк бўлагидаги рангларни ва уларнинг ҳамма 
турларини совуқ ранглар дейилади. Улар кўкимтир уфқ, сув, муз рангларни 
эслатади. Булар иккинчи планда тургандай кўринади.Ҳар қандай ранг 
ўзининг туси, оч ва тўқлиги билан характерланади. Ранг туси – қизил, кўк, 
сариқ ва ҳакозо – рангдорлик. Ранг тусига кўра бир рангни иккинчисидан 
(яшилни кўкдан, кўкни зангоридан) фарқ килинади. Очиқлик – оқ рангга 
яқинлик даражаси. Сирти оқ бўлган нарсалар атрофимиздаги ҳамма нарсалар 
ичида энг кўп нур қайтарадиган бўлади. Шунинг учун оққа яқин (оч пушти, 
оч-сариқ ва бошқа) ранглар энг очиқ (демак, энг ѐрқин) ранглар бўлади. 
Рангниннг тўқлигини қуюқлик даражасига, энг кўп рангдорлигига қараб 
белгиланади. Масалан, кўк рангни бундан хам ортиқ кўкартириб бўлмаса, у 
тўқ ҳисобланади. Ҳамма ранглар хроматик ва ахроматик («хромос» грекчада 
ранг, а–инкор) рангларга бўлинади. Спектрдаги ҳамма ранглар, шу 
рангларнинг беҳисоб ҳамма турлари қатори хроматик рангларга киради. Улар 
тонал дейилади. Ахроматик рангларга оқ, кулранг, қора ранглар киради. 
Булар туси, тури йуқ ранглардир. Улар нейтрал ранглар дейилади. 

---

Ахроматик ранглар тўқ бўлмайди. Уларнинг ранг туси ҳам бўлмай, бир-
биридан ѐрқинлиги билангина фарқ қилади. Энг ѐрқин ранг – бу оқ ранг. 
Қоранинг ѐрқинлиги бўлмайди. Агар қизил рангнинг ўртасида диаметр 
ўтказилса, у ранглар доирасидаги қизил рангнинг тахминан тўғрисидаги 
зангори-яшил рангни кесиб ўтади ва ҳакозо. Демак, қизилга зангор-яшил, тўқ 
сариққка зангори, сариққа – кўк, яшилроқ сариққа – бинафша ва ҳакозолар 
қўшимча ранг бўлади. 
Ранг танлашда унинг яна бир хусусиятини эсда тутиш керак. Ранг 
буюмнинг шаклини ѐки катта-кичиклигини ўзгартириб кўрсатиши мумкин. 
Агар қизил ва кўк доғлар билан қопланган юзага қаралса, бунда кизил доғлар 
кўк доғларга нисбатан яқинроқ бўлиб, алдаб кўриниши мумкин. Оч ва илиқ 
ранглар тўқ ва совуқ рангларга қарағанда якинроқ кўринади. Шунинг учун 
илиқ ранглар буюмларни катталашгандек, совуқ ранглар эса кичиклашгандек 
кўрсатади. Рангларнинг бу хусусиятидан кийимнинг айрим бўлакларини 
бўрттириброқ, туртиб турган жойларини силликроқ қилиб кўрсатиш учун 
фойдаланса бўлади. Узоқдан кўринадиган буюмлар каштасини тўқ контраст 
рангдаги иплар билан тикиш мумкин. Кашта тикиш учун ипларни танлаш, 
улар рангини хиллаш буюмнинг нимага мўлжалланганлигига, гулнинг 
катталигига ва қандай жойлашишига боғлик бўлади. Одатда, кашта гулига 
асосий ўрин берилиб, фонга (газлама рангига) қўшимча ўрин берилади. 
Шунинг учун фон нақш рангидан очиқ бўлиб ажралиб турмаслиги керак. 
Кашта гулининг рангини танлаш бажариш техникасига (санама чок, 
владимирча чок, текис чок ва х.к) хам боғлик бўлади.