Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқИҚот институти

Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти. 
Тадқиқот 
натижаларининг илмий аҳамияти Қашқадарё вилояти тоғ-олди шароитида 
ўтмишдош экинлардан сўнг тупроқ унумдорлигини ва кузги буғдой 
ҳосилдорлигини оширишда самарадорлиги юқори бўлган ўтмишдош экинлар 
аниқланганлиги билан изоҳланади. Ўтмишдош экинлар таъсирида экинларни 
илдиз ва анғиз қолдиқлари, улар таркибидаги озиқа моддалар тупроқ 
унумдорлигини оширибгина қолмасдан, унинг агрофизикавий, сув-физик ва 
агрокимёвий хусусиятларини ижобий томонга ўзгартириши аниқланган. 
Тадқиқот натижаларининг амалий аҳамияти шундаки, назорат кузги 

---

9 
буғдой экилган вариантда ўртача 49,7 ц/га дон ҳосили олинган бўлса, 
ўтмишдош экин ғўза ва маккажўхоридан сўнг кузги буғдой экилганда 55,3-
53,1 ц/га, назорат кузги буғдой экилган вариантга нисбатан 5,6-3,4 ц/га 
қўшимча кузги буғдой дон ҳосили олишга эришилган. Ўтмишдош экинлар 
нўхат, мош ва рапсдан сўнг кузги буғдой экилганда дон ҳосилдорлиги 60,0-
65,1 ц/га ни ташкил этиб, яъни назорат кузги буғдой экилган вариантга 
нисбатан 10,3-15,4 ц/га қўшимча дон ҳосили олишга эришилган.
 
Тадқиқот 
натижаларининг 
жорий 
қилиниши. 
Қашқадарё 
вилоятининг тоғ-олди типик бўз тупроқлари шароитида кузги буғдой учун 
қулай такрорий, ўтмишдош экин турларини танлаш бўйича ўтказилган 
изланишлар натижасида:
ғаллачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари учун «Ўтмишдош 
экинлардан сўнг кузги буғдой етиштириш агротехникаси бўйича тавсиялар» 
ишлаб чиқилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 19 майдаги 
02/021-63-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома бугунги кунда Қашқадарё 
вилоятининг ғаллачиликка ихтисослашган фермер хўжаликларида кенг 
қўлланилмоқда;
 
Қашқадарё вилоятининг суғориладиган типик бўз тупроқлари 
шароитида, кузги буғдойни мош, рапсдан кейин экиш агротадбири жами 258 
гектар майдонда жорий этилган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 
19 майдаги 02/021-63-сон маълумотномаси). Натижада суғориладиган типик 
бўз тупроқлари шароитида, ўтмишдош экинлардан сўнг кузги буғдой 
етиштириш агротехникаси мошдан кейин 246 гектарда кузги буғдой 
экилганда ўртача ҳосилдорлиги 51,5-52,1 ц/га, рентабеллик даражаси 23,1-
24,5% ни ташкил этиб, 532-565 минг сўм соф фойда олинган. 
Ўтмишдош экинлардан сўнг кузги буғдой етиштириш агротехникаси 
суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида 12 гектарда жорий этилган 
(Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 19 майдаги 02/021-63-сон 
маълумотномаси). Натижада рапсдан кейин кузги буғдой экилганда 53,6-55,0 
ц/га дон ҳосили ва 648-725 минг сўм/га соф фойда олиниб, 28,1-31,5% 
рентабеллик даражасига эришилган.