Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқИҚот институти

Тадқиқотнинг 
республика 
фан 
ва 
технологиялари 
ривожланишининг устувор йўналишларига мослиги. 
Мазкур тадқиқот 
иши Республика фан ва технологиялари ривожланишининг V. «Қишлоқ 
хўжалиги, биотехнология, экология ва атроф-муҳит муҳофазаси» устувор 
йўналиши доирасида бажарилган
3
. 
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси.
Республикамиз шароитида 
сидерат экинларнинг, кузги буғдой, ғўза ва бошқа экинларнинг ўсиши, 
ривожланиши ҳамда ҳосилдорлигига таъсирини Е.Горелов, Н.Малицский, 
А.Қашқаров, И.Ирназаров, Дж.Ёдгоров, Р.Орипов, Т.Хамрақулов каби бир 
қатор олимлар ўрганган бўлсаларда, кейинги йилларда турли тупроқ-иқлим
шароитларда, кузги буғдойдан сўнг такрорий экин сифатида дон-дуккакли 
экинлар ва қисқа навбатли ғўза-ғалла алмашлаб экиш тизимларида тупроқ 
унумдорлигини сақлаш ва оширишга ҳамда экинларнинг ҳосилдорлигига 
таъсирини ўрганишда Б.Халиков, Р.Тиллаев, Б.Избасаров, Ф.Намозов, 
А.Мансуров ва бошқалар томонидан ҳам бир қатор илмий изланишлар олиб 
борилган. Хорижлик олимлар S.Kuo, U.M.Sainju ва E.Jellumлар олиб борган 
изланишлари ҳам шу мавзуга тааллуқли бўлиб, турли тупроқ-иқлим 
шароитларида ўрганилган оралиқ ва такрорий экинларни таъсири ижобий 
эканлиги қайд этилган.
Бироқ, бугунги кунда ғўза ва ғалла навбатлаб экишда ўтмишдош экин 
сифатида дуккакли дон ва айрим оралиқ экинларни тупроқ хоссалари ва 
кузги буғдойнинг ҳосилдорлигига таъсири бўйича Қашқадарё вилоятининг 
тоғолди ҳудудлари шароитида етарлича тадқиқотлар ўтказилмаганлигини 
ҳам эътироф этмоқ керак.
Диссертация тадқиқотининг диссертация бажарилган олий таълим 
муассасининг илмий -тадқиқот ишлари режалари билан боғлиқлиги. 
Диссертация тадқиқоти 1999 – 2017 йилларда Самарқанд ветеринария 
медицинаси институти (собиқ СамҚХИ) илмий тадқиқот режасининг 
01980004512-рақамли «Зарафшон воҳасига мослашган юқори ҳосилли ва 
сифатли деҳқончилик маҳсулотлари ишлаб чиқаришда илмий жиҳатдан 
асосланган, экологик тоза маҳсулот етиштиришни таъминловчи янги 
агротехнологияларни ишлаб чиқиш»; 01060006349-рақамли «Замонавий 
деҳқончилик тизимида тупроқ унумдорлиги ва экинлар ҳосилдорлигини 
3
https://Lex.uz.docs; https://www.uzscience.uz 

---

7 
оширишда ресурстежамкор агротехнологияларни қўллашнинг амалий 
асосларини ишлаб чиқиш ва жорий этиш» мавзусининг алоҳида бир бўлими 
сифатида бажарилган.