Page 846 юк жўнатувчиларга транспорт хизмати кўрсатишни

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 849
Кўпгина шаҳарларда бундай юк жўнатувчилар (карьерлар, контейнер 
станциялари, темир-бетон, ғишт заводлари, юк омборлари, ва бошқа йирик юк 
жўнатувчилар) одатда бир нечта. Амалда 2-расмда кўрсатилган ҳолат кузатилади. 
Турли юк жўнатувчилардан келадиган юк оқими қарама-қарши бўлиши мумкин 
ва баъзи бир олувчилар бир нечта жўнатувчиларнинг юкларига қизиқиш 
билдиришлари мумкин 2-расм. 
Юк жўнатувчи ва юк олувчи ўртасидаги муносабатлар иқтисодий 
(материаллар таннархи, тўлов усуллари ва шартлари), техник (материаллар 
номенклатураси ва сифати), ташиш (масофа, етказиб бериш муддати, юк 
операцияларнинг давомийлиги), субъектив (қариндошлик, дўстлик алоқалари) ва 
бошқа шартлардан келиб чиқиб, шартномалар асосида амалга оширилади. 
Мисолда келтирилган схема (2-расм) бўйича ташилаётган юклар турли 
номенклатура ва ҳажмлардаги фарқларидан қатъий назар улар транспорт-бир 
турдаги ҳисобланади ва бир хил транспорт воситасида ташилади. Бунинг учун, 
қуйида кўрсатилганидек, олдин синовдан ўтган, ўзини ижобий томонларини 
намоён этган ташишни ташкил этишнинг шакли-марказлашган ташиш, яъни 
Республикамиз ва хорижнинг бугунги кун амалиётида қўлланилмоқда. Шу билан 
бирга 
кузатишлар 
кўрсатадики, ҳар бир юк 
жўнатувчи 
(жўнатувчи 
усули) ташишни ўзининг 
қизиқишлари 
асосида 
амалга оширади, бошқа 
юк 
жўнатувчиларнинг 
айниқса, 
хизмат 
кўрсатиладиган 
ҳудуддаги 
аҳолининг 
манфаатларини ҳисобга 
олмайди. Бу ортиқча транспорт воситаларидан фойдаланишга ва шунга мос 
равишда маҳсулотлар ва хизмат кўрсатиш нархлари ошишига олиб келади, 
шунингдек атроф муҳитга чиқинди газлар, шовқин, йўлнинг ўтказиш 
қобилиятини пасайиши ва ҳоказо шаклида зарарли таъсир кўрсатади. 
Маълумки, ташиш жараёнида юк жўнатиш (қабул қилиш) пунктларининг 
хизмат кўрсатиш жадаллиги ажратилган автотранспорт воситаларини сонига 
боғлиқ равишда шаклланадиган уларнинг хизмат кўрсатиш тизимига кириб келиш 
вақт оралиқларига мос келиши лозим. Акс ҳолда, ё пунктларнинг ёки 
автотранспорт воситаларининг унумсиз кутиб туриш вақти ошиб кетади. Бундай 
ҳолатда талабгорларнинг хизмат кўрсатиш тизимига кириш оқими ва пунктларни 
2-расм. 
Юк 
жўнатувчилар 
(ЮЖ) 
ва 
юк 
олувчиларнинг (ЮО) жойлашиш схемаси ва юк 
оқимининг йўналиши 

---