Page 1449 рационал маршрутда сутка соатлари бўйича йўловчилар

ТАДҚИҚОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ
Уни амалга ошириш учун ўрганилаётган йўналиш бўйича йўловчи ташишни 
таҳлил қилиш ва ҳаракат йўналишлари ва сутка соатларида йўловчи ташиш 
миқдорини аниқлаш, фойдаланиш ва йўловчилар учун юришнинг қулайлиги 
нуқтаи назаридан транспорт турини танлаш, йўналишда талаб этиладиган 
транспорт воситалари сонини аниқлаш ҳамда ҳайдовчиларнинг иш режимларидан 
рационал фойдаланиш тизимини танлаш керак. 
Йўловчиларни маршрутнинг бир йўналишидаги ҳаракати йўловчи ташиш 
деб аталади. Йўловчи ташиш тўғри йўналиш ва тескари йўналишда амалга 
оширилади. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 1452
Йўловчи ташиш ҳажми қуввати ёки интенсивлиги билан тавсифланади 
яъни, бир йўналишда йўналишнинг маълум бир қисмидан маълум бир вақтда 
ўтадиган йўловчилар сони. Йўловчи ташиш ҳажми, яъни маълум вақт (соат, кун, 
ой, йил) давомида автобусларда ташиладиган йўловчилар сони. Йўловчи 
айланмаси (обороти) яъни, йўловчиларни ташиш пайтида бажариладиган 
транспорт ишлари. Йўловчи ташиш хусусиятларининг характери уларнинг 
нотекислигидир. Улар вақт бўйича (сутка соатлари, ҳафта кунлари, йилнинг даври 
ва бошқалар), ўзгаради йўналиш бўйича (тўғри ва тескари йўналиш) ва йўналиш 
бекатлари бўйича ўзгаради [7]. Мақолада шаҳар жамоат транспортида йўловчилар 
ташиш ташкил этишнинг мавжуд усуллари, уларнинг афзаллик ва камчиликлари 
таҳлил этилган. Транспорт инфратузилмаси тизимларига самарали режалаштириш 
ва инвестициялар ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларда иқтисодий 
ривожланишнинг калити сифатида қаралади [9]. 
Ҳозирги кунда Термиз шаҳрида йўловчиларни автобусларда ташиш билан 
боғлиқ кўплаб муаммолар мавжуд бўлиб, улар ҳал етилмаган. Шаҳарнинг ўсиши 
ва ривожланишини ҳисобга олсак, йўловчи ташишга бўлган талаб кундан-кунга 
ортиб бормоқда [10]. 
Маълумки, йўловчи ташиш ўзгарувчан характерга эга бўлади. Шаҳарларда 
йўловчи ташиш кундалик ҳажмининг тақсимланиши сутка соатлари бўйича 
нотекислик 
коеффициенти 
билан 
характерланади. Термиз шаҳридаги 
фаолият кўрсатилиётган 1-расмда 15-
маршрут йўналиши келтирилган. 15-
автобус 
йўналишидаги 
йўловичларнинг 
кунлик 
ташилганлигини кўриб чиқамиз (1-
жадвалда). 
Йўналишнинг 
сутка 
соатларида ўрганилаётган йўналиш 
бўйича 
йўловчи 
ташиш 
ҳажми 
қуйидаги формула билан аниқланади [8]:
Q
соат
= Q
кун
× η
н
Қаерда