P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

g'ovakligi, turli moddalar bilan ifioslanganligi, mikrobiologik
holati kabi xossalam i kiritish mumkin.
Tabiiy jarayonlarda va inson hayotida tuproqlarning o'rni
beqiyosdir. U potensial energiyani, namlikni, ozuqa moddalami
to'plash, o'simliklar va boshqa ko'plab organizmlarni zarur hayotiy
sharoitlar bilan ta’minlash kabi muhim xususiyatlarga ega. Yer
yuzasiga yetib keladigan 
1020
—
1021
kkal. miqdordagi energiyaning
lO'MO
18
 kkalloriyasi tuproqda to'planadi. Bundan tashqari, u
qariyb barcha elementlaming geokimyoviy akkumulyatori bo'lib,
ularni suv va boshqa omillar ta’sirida yuvilib ketishidan saqlaydi.
Tuproq juda ko'plab organizmlar uchun o'ziga xos yashash muhiti
vazifasini bajaradi. Ayniqsa, quyi darajadagi mavjudotlar va
hasharotlar hamda ko'plab hayvonlarning hayoti tuproq bilan
chambarchas bog'liqdir. Bir gramm tuproqda 1,5 mln.gacha
amyoba, infuzoriya, suv o'tlari kabi sodda organizmlar va 3 mlrd.
donagacha mikrob va bakteriyalar yashashi mumkin.
Tuproq biosferada kechadigan qariyb barcha jarayonlarda
m uhim kom ponent sifatida ishtirok etadi. B iologik (kichik)
m odda aylanishida, ekotizim va biosferaning barqarorligini
t a ’m in la sh d a y eta k ch i o 'rin tu ta d i. U n in g e k o lo g ik
ahamiyatlaridan biri shuki, u biosferadagi o'z-o'zini tozalash
jarayonida asosiy rol o'ynaydi, atrof-muhitni ifloslovchi juda
k o 'p la b m o d d alarga nisbatan ta b iiy , u n iversal, b io lo g ik
adsorbent va neytralizator hisoblanadi.

---

Tuproq iqtisodiy, hayotiy va ekologik aham iyatiga k o ‘ra
almashtirib boMmaydigan tabiiy resursdir. Hozircha amaliyotda
0