P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Shartsiz  tormozlanish 

bosh  miya  po'stidagina  bo'lib  qolmay,  balki 

nerv sistemasining quyi  bo‘limlarida  ham  bo'ladi.  Shartsiz  tormozlanish 

tashqi tormozlanish va chegaradan tashqari tormozlanish degan jarayon­

lar  shaklida  ro'y  beradi.  Shartli  refleks  bironta  kuchli  begona 

qo'zg'ovchining ta’siri ostida susaysa yoki yo'qolib ketsa, buni 

tashqi tor­

mozlanish 

deyiladi.  Masalan,  qo'ng'iroq  chalinishi  bilan  itning  og'zidan 

so'lak  oqadi,  agar  shu  vaqtda  yalt  etib  elektr  yoqilsa,  itning  og'zidan 

so'lak oqmay qoladi.  It elektr yonib turgan tomonga qaraydi.  Demak, bu 

hoi  shartli  refleksning tormozlanganligini  ko'rsatadi.

Shartli qo'zg'ovchi  haddan tashqari  (maksimal darajada)  kuchli ta’sir 

etganda  voqe  bo'ladigan  tormozlanishni