P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

n a zariy   ta fa k k u r

  deb 

ataladi.  Nazariy tafakkur ayni vaqtda abstrakt  tafakkur hamdir.  Masalan, 

«Hamma  jismlar  qizdirilganida  kengayadi»,  «Ayrim  olganda  uchinchi 

miqdorga teng bo'lgan ikki  miqdor bir-biriga tengdir», «Har qanday mexa­

nik harakat ishqalash natijasida issiqlikka aylana oladi» degan muhokamalar 

ayni vaqtda ham nazariy, ham abstrakt tafakkurdir. Arifmetika yoki gram- 

matikaning  har qanday qoidasi  nazariy tafakkurga  misol  bo'la  oladi.

Nazariy  tafakkurda  voqelikda  mavjud  bo'lgan  umumiy,  muhim 

bog'lanishlar  va  munosabatlar  aks  etadi.  Shu  tufayli  biz  u  yoki  bu  xil 

ayrim  hodisalaming  kelishini  (masalan,  quyosh  va  oy  tutilish  vaqtini) 

oldindan  ko'rish  imkoniyatiga  ega  bo'Iamiz.

Biror sohadagi  hodisalaming muhim qonuniyatlarini,  bog'lanishlarini 

va  munosabatlarini  aks ettiruvchi  fikrlar (hukmlar va tushunchalar)  siste­

masi 

nazariya 

deb  ataladi.

Nazariy tafakkur —

  oldindan  ko'rish  imkoniyatini  beradigan  umum- 

lashtirilgan  tafakkurdir.

Tevarak-atrofdagi  voqelikni  o'zgartirish  yo'li  bilan  o'zimizga  kerakli 

real  narsalarni  va  hodisalami  olishga  yoki  yaratishga  qaratilgan  tafakkur

---