P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

OTganizmning 

barcha funk- 

siyalarini  boshqaradi.

---

3.  Periferiyadagi  nerv  sistemasi

Periferiyadagi  nerv sistemasi  markaziy nerv sistemasi bilan chambar­

chas bogMiq bo‘lib, undan ajralmasdir.  Periferiyadagi nerv sistemasi  nerv- 

lardan  tuzilgan:  bu  nervlar  markaziy  nerv  sistemasidan  chiqib  va  butun 

organizmga tarmoqlanib, organizmning har bir qismini bosh miya va orqa 

miya  bilan  bog'laydi.  Bosh  miyadan  12 juft  nerv,  orqa  miyadan  31  juft 

nerv chiqadi  (2-rasm).

Periferiyadagi nerv tolalari orqa miya bilan bosh miyaning ichki qism­

lariga  kiradi.  Ular bosh  miyaning  hamma qismlari  bilan, jumladan,  bosh 

miya po‘sti  bilan bog'lanadi.

Periferiyadagi  nervlar bosh miya bilan  orqa  miyadan chiqqanda hiyla 

yo‘g‘on (ba’zilari juda ham yo‘g‘on) bo'ladi.  Lekin bu nervlar organizm­

ga  yoyilib  ketganda,  ko'pgina  juda  ingichka  ip  va  tolalarga  bo'linadi, 

chekka tarmoqlar deb  shularni  aytiladi.

l.P.  Pavlov  ta’limotiga  ko'ra,  periferiyadagi  nerv  analizatorning  bir 

qismini, ya’ni uning retseptor qismini (chekka tarmoqlarini) va o'tkazuvchi 

yo'lni  tashkil  etadi.

Periferiyadagi nervlar ikkiga, ya’ni sezuvchi va harakatlantiruvchi nerv- 

larga bo'linadi.

Sezuvchi nervlar  chekka tarmoqlaming  qo'zg'atilishi  natijasida  hosil 

bo'lgan  qo'zg'alishni  markazga,  ya’ni  orqa  miya  bilan  bosh  miyaga 

o'tkazadi. Tevarak-atrofimizdagi voqelikni ana shu nervlar yordami bilan 

sezamiz va idrok qilamiz.  Bu  nervlar retseptor (sezuvchi),  markazga inti- 

luvchi  yoki  afferent  nervlar deb  ham  ataladi.