P h aydarova

1. Tovuq, kaptar yoki qarg'aning to ‘liq skeleti;
2. Bosh skeleti;
3. Bo‘yin umurtqalari;
4. Murakkab dumg‘aza umurtqalari;
5. Qanot skeleti;
6. Orqa oyoq skeleti.
169

---

18-mashg‘ulot. QUSHLAR SINFI
VAKILLARINI ANIQLASH
Kerakli materiallar va jihozlar: 
0 ‘lkam iz faunasida 
keng tarqalgan chumchuqsimonlar, tovuqsimonlar, kaptarsi- 
m onlar va qizilishtonsimonlar turkumlariga kiruvchi qushlar 
kolleksiya materiallari (20—30 ta turga kiruvchi qush tulum- 
lari), qushlami aniqlash bo‘yicha o ‘quv qo‘llanmalar, kerakli 
o'lchamlarga ega bo‘lgan (50 sm li lineyka yoki oddiy o ‘lchov 
lentasi) lineykalar, shtangensirkul yoki sirkul.
Mavzuning maqsadi: 
0 ‘zbekistonda keng tarqalgan va 
turli sistematik guruhlarga kiruvchi qushlar vakillarini kollek­
siya materiallari asosida aniqlagichlar yordamida o ‘rganish.
Ishning mazmuni: 
Hozirgi kunda qushlar sinfiga 40 ta 
turkumga mansub bo£lgan 8500 dan ortiq turi kiradi. M DHda 
esa 24 ta turkumga kiruvchi 800 ga yaqin qush turlari uchray- 
di. Respublikamizda qushlarning 432 ta turi borligi aniqlan- 
gan.
Qushlar ikkita kenja sinfga bo‘linadi:
1-kenja sinf. Birlamchi qushlar yoki kaltakesak dumlilar — 
Saururae.
2-kenja sinf. Haqiqiy qushlar yoki yelpig‘ich dumlilar — 
Orniturae.
Birlamchi qushlar kenja sinfi vakillari qirilib ketgan. Ular 
yura davrida keng tarqalgan. Haqiqiy qushlar kenja sinfi o ‘z 
navbatida uchta katta turkumga bo‘linadi: ko‘krak tojsiz qush­
lar (Ratitae), pingvinlar (Impennes) va ko‘krak tojli qushlar 
(Carinatae).
Qushlarni aniqlashga kirishishdan oldin tanasidagi pat-par 
qoplamining nomlarini va ularning o ‘lchamlarini yaxshilab 
o ‘rganish lozim. Buning uchun 98-rasmdan foydalaniladi.
170

---