P. Gulyamov, R. QuRbonniyozov, m avEzov, n. SaiDova

41­rasm.  
Okean tagi relyefi.
Orol
Suv osti tog‘ 
tizmasi
Materik yonbag‘ri
Shelf
Okean tubi
Chuqur okean 
botig‘i
http://eduportal.uz

---

62
Ye
r
ni
ng 
 suv
  qob
ig‘
i —
  g
idr
osfe
ra
42­ rasm. Chuqurlikni exolot yordamida o‘lchash 
– 
a); zamonaviy exolot 
– 
b).
Tovush
Aks sado
bilan  tarqaladi.  Tovush  to‘lqinining  okean  yoki  dengiz  tubiga  yetib 
borib, qaytib kelishiga ketgan vaqt asosida suv havzalarining chuquliklari 
aniqlanadi. Masalan, okean tubiga yuborilgan tovush to‘lqini 4 sekundda 
qaytib  kelganligi  ma’lum  bo‘lsa,  okeanning  chu qurligi  quyidagicha 
topiladi. Tovush to‘lqini yetib borib, qaytib ke lishi uchun ketgan vaqt 
ikkiga  bo‘linadi.  Chunki  tovush  to‘lqini  bu  ma sofani  2  marta  bosib 
o‘tadi, ya’ni 4 sekund : 2 = 2 sekund. Olingan nati jani 1500 m, ya’ni 
suvda tovush to‘lqinining tarqalish tezligiga ko‘pay tiramiz: 2 x 1500 m 
= 3000 m. Demak, okeanning chuqurligi 3000 m ekan.