P. Gulyamov, R. QuRbonniyozov, m avEzov, n. SaiDova

a
b
A 
–
 Grunt suvli qatlam.
B 
–
 Qatlamlar orasidagi
      bosimli suvli qatlam.
 b)
 
a)
  
http://eduportal.uz

---

70
Ye
r
ni
ng 
 suv
  qob
ig‘
i —
  g
idr
osfe
ra
qudug‘idan  suv  o‘zi  oqib,  ba’zan  otilib  chiqadi.  Bunday  quduqlar 
artezian quduqlar
 deyiladi (69-betdagi 50-rasm).
Yer yuzasidagi g‘ovak jinslar orasidagi suvlar grunt suvi deb ata-
ladi. Grunt suvlari sathi qish va bahorda qor erib, yomg‘ir ko‘p yog‘ib 
tur ganligi sababli yuqori bo‘ladi. Yozda, kuz boshida esa pasayib qoladi.
Grunt  suvlari  tog‘  jinslaridagi  g‘ovaklar  orqali  past  tomonga 
asta-sekin  oqadi.  Ular  jarlarda,  daryo  vodiylarida,  pastliklarda  yer 
yuza siga  chiqib,  buloqlarni  hosil  qiladi  (51-rasm).  Hozirgi  vaqtda, 
qishloqlarda, ayniqsa, cho‘llarda juda ko‘p artezian (burg‘) quduqlar 
qazilgan. Ularning suvi aholi, sanoat korxonalari va qishloq xo‘jaliklari 
ehtiyojlariga sarflanadi. Yer osti suvlari miqdori chegaralangan. Shu-
ning uchun ularni tejab, isrof qilmasdan foydalanishimiz zarur.
Yerning chuqur qatlamlaridagi yer osti suvlari harorati yuqori va 
tarkibida  turli  tuzlar  hamda  minerallar  erigan  bo‘ladi.  Ular  mineral 
suvlar
  deyiladi.  Bunday  suvlardan  esa  turli  kasalliklarni  davolash 
uchun foydalaniladi. Ko‘plab davolanish va dam olish maskanlari aynan 
shunday  buloqlar  yoniga  quriladi.  O‘zbekistonda  shifobaxsh  suvlar 
ko‘p. Masalan, Toshkent, Chimyon, Chortoq mineral suvlari.
Suv –
 tabiatning inson uchun buyuk ne’mati. Undan isrof va iflos 
qilmay foydalanish zarur.