P. G‘ulomov, O‘zbekiston Xalq o‘qituvchisi X. Inog‘omov

http://eduportal.uz

---

64
hisoblanadi. Jahon bo‘yicha havo transportida yo‘lovchi tashish miqdo-
ri yildan yilga ortib bormoqda. Hozirgi kunda jahon yo‘lovchi tashish 
miqdorining 20% ga yaqini ushbu transport tarmog‘iga to‘g‘ri kelmoq-
da. Xalqaro aloqalar so‘nggi davrlarda, ayniqsa, Yevropa bilan Shimo-
liy Amerika davlatlari o‘rtasida faol kechmoqda. Hisob-kitoblarga ko‘ra, 
Atlantika okeani ustida bir vaqtning o‘zida yuzdan ortiq havo laynerlari 
har ikki tomonga qarab harakatda bo‘ladi. Mazkur transport tarmog‘ining 
rivojlanishida aeroportlarning o‘rni juda katta. Yo‘lovchilarni qabul qilish 
miqdoriga ko‘ra Atlanta (AQSH), Pekin (Xitoy), Dubay (BAA) aeroport-
lari peshqadam hisoblanadi.
1. Qaysi transport tarmog‘i jahon xo‘jaligining shakllanishi va rivojlanishiga 
katta ta’sir ko‘rsatdi?
2. Fan-texnika inqilobi transport rivojlanishida qanday ahamiyatga ega?
3. Dengiz transportining tez sur’atlarda rivojlanishiga nimalar sabab bo‘ldi?
22-§. Xalqaro iqtisodiy aloqalar geografiyasi
Xalqaro iqtisodiy aloqalar, eksport, import, savdo balansi, valyuta, xalq-
aro savdo, xalqaro turizm.
Xalqaro iqtisodiy aloqalar
deb, davlatlar o‘rtasidagi, xalqaro tashkilot 
va korporatsiyalar ishtirokidagi xo‘jalik aloqalariga aytiladi. Unga ilmiy-
texnik taraqqiyot, davlatlararo ijtimoiy-iqtisodiy tafovut, jahon mintaqa-
laridagi siyosiy vaziyat, xalqaro iqtisodiy integratsiya kabi omillar ta’sir 
ko‘rsatadi.
Xalqaro iqtisodiy aloqalarning xalqaro savdo, kredit-moliya muno-
sabatlari, xalqaro turizm, mehnat resurslarining xalqaro migratsiyasi, 
xalqaro ilmiy-texnik hamkorlik kabi ko‘rinishlari mavjud. Ular orasida 
xalqaro savdo eng katta ahamiyatga ega. U davlatlar o‘rtasida xomashyo, 
mahsulot va xizmatlarni o‘zaro ayirboshlashga asoslangan xalqaro savdo 
munosabatlari tizimidir. Davlatlarning tashqi savdo hajmi tashqi savdo 
aylanmasi orqali aniqlanadi. AQSH, Xitoy, Germaniya, Yaponiya, Fransiya 
tashqi savdo aylanmasi hajmiga ko‘ra jahonda yetakchilik qiladi.