P. G‘ulomov, O‘zbekiston Xalq o‘qituvchisi X. Inog‘omov

http://eduportal.uz

---

50
Eng yirik AESlar Yaponiya, AQSH, Fransiya, GFR, Rossiya hududida 
joylashgan. Fransiya, Belgiya, Koreya Respublikasi kabi davlatlar AES-
lar asosida olinuvchi energiya miqdori yuqori bo‘lgan davlatlar orasida 
peshqadamlik qiladi.
So‘nggi yillarda jahon mamlakatlarida ekologik jihatdan zararsiz ener-
giya oluvchi muqobil manbalarga talab kuchaya bormoqda. Quyosh, sha-
mol, suv qalqishi, geotermal energiya kabilar shular jumlasidandir. Geo-
termal energiyadan foydalanish AQSH, Rossiya, Filippin, Italiya, Islandiya 
kabi davlatlarda yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, Fransiya, Kanada, Rossiya, Xitoy 
dengiz qalqishidan, Xitoy, Daniya, Niderlandiya, Germaniya, AQSH sha-
moldan elektr energiyasini ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchilik qilmoqda. 
1. Quyida ko‘rsatib o‘tilgan davlatlar orasidan OPEKga a’zo bo‘lmagan uch 
davlatni aniqlang:
a) Xitoy; b) Nigeriya; c) Indoneziya; d) Kuvayt; e) BAA; f) Bahrayn.
2. Matnda ko‘rsatilgan tabiiy gaz qazib oluvchi asosiy davlatlarning jahon 
umumiy gaz qazib olish miqdoridagi salmog‘ini aniqlang.
3. Kelajakda jahon yoqilg‘i-energetika balansida qanday o‘zgarishlar yuz berishi 
mumkin?
17-§. Jahon metallurgiya va kimyo sanoati geografiyasi
Metallurgiya, qora metallurgiya, rangli metallurgiya, cho‘yan, po‘lat, 
kimyo sanoati.
Metallurgiya majmuasi 
sanoatning tayanch tarmoqlaridan biri bo‘lib,
rudalarni qazib oluvchi, ularni boyituvchi, metall va metall qotishma-
larga ishlov beruvchi soha hisoblanadi. Mazkur majmua foydalanadigan 
xomashyo va ishlab chiqaradigan mahsulotlar xususiyatlariga ko‘ra ikki 
mustaqil tarmoqqa – qora va rangli metallurgiyaga ajratiladi. 
1. 
Qora metallurgiya
ning asosiy mahsulotlari bo‘lgan cho‘yan va 
po‘latdan turli sanoat tarmoqlari hamda qurilish sohasida ko‘p foydalaniladi. 
Ushbu sanoat tarmog‘ida juda katta hajmdagi temir rudasi va koksla-
nadigan ko‘mirdan foydalaniladi. Shu sababli dastlabki paytlarda tarmoq 
korxonalari, asosan, yirik temir rudasi va ko‘mir konlariga yaqin joy-
lashtirilgan. FTI davrida tarmoqda yangi ishlab chiqarish texnologiyasiga