Шундай килиб тузатувчи (трансформациявий) утказмалар куйидаги хдгшарда зарур:
- руйхатга олинган харажатлар икки ёки ундан ортик даврларга булинади;
- руйхатга олинган даромадлар икки ёки ундан ортик даврларга булинади;
- руйхатга олинмаган харажатлар мавжуд;
- руйхатга олинмаган даромадлар мавжуд.
Трансформациявий ёзувларни тайёрлаш куйидаги жадвалда келтирилган:
Тузатувчи утказма тури
Хисобварак тури
Мисоллар
Дебетланади 1 Кредитланади
Муддатини узайтириш
1. Руйхатга олинмаган
харажатларни таксимлаш
Харажатлар
Актив
(ёки контрактив)
Аввалдан туланган
ижара хаки.
Сугурта. Материаллар.
Асосий воситалар.
2. Руйхатга олинмаган
даромадларни таксимлаш
Мажбуриятлар Даромадлар
Бунак сифатида олин
ган комиссия хаки
Хисоблаш
1. Руйхатга олинмаган
даромадлар (ишлаб топилган,
аммо хаки олинмаган)
Актив
Даромадлар
Комиссия хаки,
олинадиган фоизлар
2. Руйхатга олинмаган
харажатлар
(килинган, аммо туланмаган)
Харажатлар
Мажбуриятлар
Туланадиган иш хаки.
Туланадиган фоизлар
3. Х,исоблаш тамойили
• Молиявий хисоботлар хисоблаш тамойилига асосан тайёрланиши керак. Ушбу тамойил
молиявий хисоботга куйидагича таъсир этади:
о Операция ва
х о д и с а л а р н и
пул маблаглари туланганда ёки олинганда эмас, балким улар
хакщатда руй берган пайтида тан олиниши керак.
• Бу бухгалтерия балансида активлар сифатида акс эттирилган модцалар буйича пул
маблагларини ёки бошка молиявий ресурсларни олиш хукукини беради.
в Бу бухгалтерия балансида мажбуриятлар сифатида акс эттирилган моддалар буйича пул
маблагларини тулаш ёки хизматларни курсатиш мажбуриятини юклайди.
•
Молиявий-хужалик
фаолиятининг
натижалари
хакидаги
хисоботда
даромадлар
ва
харажатларни кайси даврга тааллукли булса ушбу даврда акс эттириш керак.
• Хисоблаш тамойили мувофиклик тамойили билан мослашгирилади, яъни даромадлар, пул
олиниши вактидан катьи назар товарлар сотилганда ёки хизматлар курсатил ганда так олинади.
Хисоблаш тамойили кулланилганда харажатлар, пули кайси вактда туланганидан катьи назар,
улар билан богланган даромад кайси даврда тан олинса шу даврда тан олинади.
БУХ ГА ЛТЕРИЯ Х И С О БИ Н И Х ДСОБЛАШ УСУЛИ БУЙ И ЧА Ю РИТИШ ГА
ТААЛЛУКЛИ М ИСОЛЛАР
Даромадни хисоблаш
1-мисол
Март ойида мижозга 10,000 ш.б. тулаши учун счет-фактура юборилди. Тегишли хисобот даврида
ушбу даромадни хисобга олинишиии таъминлаш учун куйидаги бухгалтерия утказмаси берилади:
Дт
Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган хисобвараклар
10,000
К т Ишларни бажариш ва хизматларни курсатишдан олинган даромадлар
10,000
Мижоз апрел ойида туловни амалга оширганда куйидаги бухгалтерия утказмаси утказилади:
Дт
Пул маблаглари
10,000
КТ Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган хисобвараклар
10,000
2-мисол
Шартномага биноан, мижоз сервис хизмат курсатиш компаниясига
курсатилган хизмат учун хар
чоракда 3,000 ш.б. тулаши керак. Тегишли хисобот даврида ушбу даромад хисобга олиниши учун хар
ой хисоблаш лозим:
Январ:
Дт
Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган хисобвараклар
1,000
Кт Ишларни бажариш ва хизматларни курсатишдан олинган даромадлар
1,000
Феврал ва март ойида шунга ухшаш бухгалтерия утказмалар берилади ва мижоз уч ойдан кейин
туловни амалга оширади:
Дт
Пул маблаглари
3,000
Кт Хаоииоолао ва буюотмачилардан олинадиган хисобвараклар
3,000
3-миеол
Компания йилига 60 % ставкаси билан б ойга 120,000 ш.б. бошка корхонага инвестиция килди.
Хисоблаш тамойилига мувофик компания хар ойда фоизлар хисоблаб боради. Бухгалтер хар ойи
бухгалтерия дафтарида куйидагича бухгалтерия утказмаси беради:
Дт
Олинадиган фоизлар
6,000
К т Фоиз куринишидаги даромад
6,000
Фоизлар буйича пул маблагларини олиш вактида, агар улар чорак ох,ирида олинган булса,
бухгалтерия дафтарларида бухгалтер куйидаги утказмани беради:
Дт Пул маблаглари
18,000
К т Олинадиган фоизлар
18,000
Х араж атларни хисоблаш
1-мисол
Компания рахбарияти 2002 йил бошида маъмурият ходимларига 2002 йил учун 240,000 ш.б.
йиллик мукофот бериш хакида карор килади. Мукофот 2003 йил январ
ойининг охирида туланиб
булиши керак. 2002 йилнинг январидан ноябр ойигача булган давр ичида бухгалтерия хар ой
20,000 ш.б. мукофот езиб боради.
Дт
Мукофот тулаш буйича харажатлар
20,000
К т Мехнатга хак тулаш буйича ходимлар билан хисоб-китоблар
20,000
2002
йил декабр ойида компания рахбарияти мукофот суммасини 300,000 ш.б.гача оширади.
Олдинги даврда бу харажатлар хисобга олинмагани учун улар жорий даврнинг харажати булиб
хисобланиши керак ва бухгалтерия декабр ойида куйидаги бухгалтерия утказмаеини беради.
Дт
Мукофот тулаш буйича харажатлар
80,000
К т Мехнатга хак тулаш буйича ходимлар билан хисоб-китоблар
80,000
2-мисол
29 мартда компанияга электро-энегия учун 3,000 ш.б. счет-фактура такдим этилди. Тулов 5
апрелда утказилади. Бухгалтерия дафтарида куйидагича бухгалтерия утказмалари берилди:
мартда:
Дт
Коммунал харажатлар
3,000
К т Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга туланадиган хисобвараклар 3,000
Тулов вактида:
Дт
Мол етказиб берувчиларга туланадиган хисобвараклар 3,000
К т Пул маблаглари
3,000
3-мисол
Битимга биноан компания ижара туловларини (йилига 24,000 ш.б.) 30 июнда 12,000 ш.б. ва 31
декабрда 12,000 ш.б.да амалга ошириши керак. Январ ойида бош китобда куйидаги бухгалтерия
утказмаси берилди:
Дт
Ижара харажатлари
2,000
К т
Ижара буйича мажбуриятлар
2,000
Феврал ойи учун 2,000 ш.б. кушимча хисоблаш амалга оширилади:
Дт
Ижара харажатлари
2,000
К т Ижара буйича мажбуриятлар
2,000
Худди шундай ёзувлар хар ойда биринчи ярим йиллик охиригача амалга оширилади.
30 июнда ижарага берувчи ижара учун 12,000 ш.б.суммага счет-фактура такдим этади ва компания
уни тулайди,.бунда куйидаги бухгалтерия утказмаси берилади:
Дт
Ижара буйича мажбуриятлар
12,000
Кт Пул маблаглари
12,000
4-мисол
Хисобот даври бошида компания журналга йиллик обуна учун 600 ш.б. тулади. Бухгалтер
куйидаги бухгалтерия утказмаеини беради:
Дт
Олдиндан туланган хизмат хаки
600
К т Пул маблаглари
600
Хар ойда бухгалтер сумманинг 1/12 кисмини хисобдан чикаради:
Дт
Бошка операцион харажатлар
50
К т Олдиндан туланган хизмат хаки
50
Do'stlaringiz bilan baham: