P 57 “Рисолаи азиза” — “Саботул ожизийн” шарҳи//Тузувчи: Б. Ҳасан/. — Т : А.Қодирий номидаги Халқ мероси нашр., 2000. —256 б

ДАР БАЁНИ КАРОМАТИ АВЛИЁ
Эрур барҳақ каромат авлиёдин,
Иноятдур валийларга Худодин.
Авлиёларнинг кароматлари чиндир. Уларга буларни Аллоҳ муҳ- 
тож бўлганларида ёрдам учун бергандир.
Каромат хориқи одат эрур исм,
Бўлубдур хориқи одат неча қисм.
Каромат дегани — одатда йўқ, қилиб бўлмайдиган ишларни бор 
қилмоқцир. Аммо одатга хилоф ишларни қила олувчилар бир неча 
қисмдир. Буларни нозим бундай баён қилади:
Набийдин хориқи одат не таъйин,
Дедилар мўъжиза, эй толиби дин.
Агар набийлар хориқи одат ишларни кўзга қўрсатсалар — буни 
мўъжиза дейишади. Буни фаҳмла, эй дин истагувчи. Бармоқлар- 
дан сув оқизмоқ, ҳавога учмоқ, дарахглар ва тошлар билан сўзлаш- 
моқ, хуллас, одатда киши қила олмайдиган бу каби ишлар пай- 
ғамбарлардан кўринса, мўъжиза дейилади. Мўъжиза — ақл бовар 
қилмайдиган нарса, иш деганидир.
Нубувватдин бурунни дерлар ирҳас,
Муни билсанг керақцур: “Аййуҳаннас!”.
Пайғамбарга пайғамбарлик келмасидан бурун бунинг каби одатга 
хилоф ишлар кўринса, уни ирҳас дейилган, эй одамлар. Масалан, 
Пайғамбаримизнинг болалик чоғида қуриган бир ток ёшариб, узум 
берци. Болалар еб тўйишци. Бу иш Муҳаммад алайҳиссаломнинг 
пайғамбар бўлмасидан олдин бўлгани учун бунга ирҳас дейилади. 
“Ирҳас”нинг маъноси пайғамбарликка далил, унга тайёрлашдир. 
Агар солиҳ кишидин бўлса ҳар гоҳ 
Кароматдин бўлур бешаку ишбоҳ.
Солиҳ киш и, яъни сўфию тақводор бунинг каби нарсалар 
кўрсатса, буни ҳеч бир гумонсиз каромат дейиш керак. Каромат
— ҳурматлаш деганицир. Хуцойи таоло бу солиҳ киш ининг ко- 
миллиги учун хориқ оцатни ҳурматлаб бераци.
Кўрунса бир авом мўьмин кишидин,
Маъунатдир ўшал айғон кишидин.
Авом мўъмин киши тарафидан қарш исидан сувлар оқизмоқ 
ва сув устида юрмоқ каби ишлар кўринса, уни маъунат дейи- 
шаци, каромат цейишмайди. Маъунат Аллоҳцан ёрцам маъноси- 
да бўлиб, унинг нима учун экани билинмади. Ё тақволикдан 
ёрдам бўлдими, ёки фосиқликданми, ёки ғоят ҳунармандлик-
50

---

дан бир ҳийла қилдими, билинмади, аммо маъунат, яъни ёрдам 
аталди.
Агар кўрсатса мундоғ кофир инсон,
Ул истидрож эрур монанди шайтон.
Бундай ишлар кофирлардан кўринса, уни истидрож деб ата- 
шади. Истидрож шайтонда кўп бўлади. Масалан, машриқдан мағ- 
рибгача бир кунда ўтмоқ, бир сувратдан иккинчи бир сувратга 
кирмак кабилар. И стидрож нинг маъноси ҳам “дунёда истаган 
муродини бериб, охиратда эса тамуғ (дўзах)да даражаси ортиқ 
бўлур” деганидир.
Вале ул орифи биллаҳ бўлса,
Ёмон иш дин қўли кўтаҳ бўлса.
Мўъмин киши Аллоҳни сифати ғайри зотийя ва зотиялари 
билан танигувчи ва шариат буюрмаган