P- va n-tip li yarim o`tkazgichlar hosil qilish

Ko`cha yoritgich chiroqlarini boshqarish sistemasi

Hozirgi kunda ko`cha chiroqlarini yoritishda gazarazryadli chiroqlardan keng qo`llanilmoqda. Bunday lampalar odatda simob yoki natriy elementlari bilan to`ldirilgan bo`ladi. Shuni takidlab o`tish kerakki, simobli lampalar atrof muhit ekologiyasi uchun eng zararli va ularni maxsus utilizatsiya qilish tavsiya etiladi. Shuning uchun ko`pgina etibor yorituvchi diodlarga etibor keyingi vaqtlarda juda katta e`tibor bilan qaralmoqda. Lekin bu turdagi yorutuvchilar texnologiyasi ommaga to`liq yetib kelgani yo`q.

Gaz razryadli lampalar ishlashlari uchun birinchi navbatda lampani qizdirish buning uchun katod qizishida 600 V kuchlanish kerak bo`ladi. Bunda effektivlik darajasi yuqori bo`lishiga qaramay sovuq katoddan elektronlarni chiqarish uchun katta energiya talab qilsa, bu lampaning emissiya ionlarini vujudga keltirishi lampaning yashash vaqtini kamayishiga olib keladi. Tezlikda yonish katodni qizdirish orqali amalga oshirish bilan bir qatorda uni ishdan chiqarishini ham taminlaydi. Bunday xolatlarda yana muhim omillardan biri ko`p energiyani katodning qizdirish uchun sarf etiladi. Boshlang`ich energiya taminoti va uni katodni qizdirish uchun ketishi katoddan chiqqan elektronlarning elektron yoyini hosil qilishi uchun ketadi. Bu holat gaz razryadli yoritkichlarni ishlash vaqtini keskin kamayishiga olib keladi.

Ko`cha chiroqlarini avtomatik boshqarish chiroqlari asosan boshqarish kontrollyor yoki server yordamida amalga oshiriladi. Algoritimik boshqarish usulidan kontrolyor boshqarishning farqi signallarni formirovkasida bo`lib bu usulda bir vaqitda guruxlangan ko`cha chiroqlari o`chiriladi yoki yoqiladi. Bunday signallarni uzatish uchun quyidagi amallarni bajarish kerak bo`ladi.

Kuchsiz signallar liniyasi

1.Radiokanal

2. GSM-kanali

3. Silovom kabel yordamida signalni uzatish.

Jadval 2 – boshqariladigan signallarni uzatish yo`llar

	Kichik aniqlikda boshqarish	GSM kanalli	Elektr uzatishning chiziqli kuchlanishli	Radiokanal
Boshqarish turi	Alohida yoritgichlarni boshqarish	Faqat guruhli boshqarish	Faqat guruhli boshqarish	Faqat guruhli boshqarish
Boshqarish usuli	Kalendar grafigi asosida raqamli to`plam ko`rinishida boshqarish	Telefon qo`ng`iroq yoki SMS kontroller orqali boshqarish	Silovom kabel yordamida boshqarish, kontrolyorni shkaf boshqarishga ulash orqali	Dispetcher uzatish orqali radiosignal shkaf boshqarishga uzatish
Mehnat haqi	Yuqori mehnat haqi	past mehnat haqi	Alohida lampalarni boshqarishda kabel tortish mehnat talabi	Qabul qiluvchi qurilma ustonavkasiga yuqori mehnat talabi
Xududni qamrashi	Shahar /viloyatlarga borish	Uyali aloqa zonasi	Kabel uzunligi 1 km dan oshishi.	Radiosignallar diopazon hududida
Xudud o`lchami	Tuman , shahar, katta bo`lmagan punktlar	Shahar va atrofi	Cheklangan xudud	Shahar va shahar tashqarisi
Baholanishi	Boshqarish bloki har bir fqanarda alohida	Abonen to`lovi platasi va ulanish platasi, mahlumotlarni uzatish uchun	Siloviy kabel narxi aloxida	Dispetcher stantsiyasi va qabul qiluvchi qurilmalari tannarxi
Texnik xizmat ko`rsatish	Taymerni doimiy kuzatish		Elektr kurilmalar remonti uchun yuqori xizmat tannarxi	Malakali dispetcherga talab

Fotoreli ko`cha chiroqlarini avtomatik ravishda yorug`lik intinsivligi o`zgarishi orqali yoqish yoki o`chirish uchun xizmat qiladi. Fotorelilarning ko`p qismi keng diapozondagi sezgirligi orqali ko`cha chiroqlarini boshqarishda keng ishlatiladi. Yorug`likka sezgirlik fotorelilar na faqat elektr energiyani balki ishchi kuchini ham ekanomka qiladi.

Fotoelektron datchiklar atrof yorug`ligini sezishi orqali fotoblokka signal berib turadi. Bu holatda atrof yorug` bo`lsa fotoblok ko`cha chiroqlarini elektr tokidan uzadi aksincha qorong`i tushishi bilan avtomat ravishda elektr tokini chiroqlarga uzatib ularni yoqadi. Chiqish signallaridagi tokni mikoprotsessor stabil ravishda boshqarib turadi. Fotorelilarning ko`cha chiroqlarini yoqish va o`chirish uchun ishlash ancha arzon hisoblanadi. Ammo datchik sifatida ishlatilayotgan foto relilarga chang tushishi aniqrog`i o`ttirib qolishi ularning ishlash aniqligiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Yana bir tomoni ular quyosh nurlari doimo tushib turadigan joyga joylashtirilishi talab etiladi agar quyosh turi botishiga teskari yoki biror bir to`siq tufayli soya tushib qolishi ularning ishlash holatini aniqligini kamaytiradi.

Qachonki fotorelilardan foydalanishda ularni ochiq joylarda joylashtirish talab qilinadi.

Bunday svetodiodli yoritgichlar o`lchami, og`irligi kichik va kam quvvatli germitik sensorli.

Ammo bularning ham kamchiligi mavjud: yani qurilmaning yuqori darajada himoyalanmaganligidir.

Texnik tafsifi:

1. 
   tarmoqning naminal kuchlanishi - 220 Volt (V);
   
2. 
   nominal chastota - 50 Gers (Gz);
   
3. 
   ko`rsatilgan tok kuchi – 15 Amperdan (A) kam bo`lmagan berilayotgan tok kuchi – 5 Amperdan (A) kam bo`lmagan
   
4. 
   yoqish va o`chirish 5/15 sekundda;
   
5. 
   tarmoqdagi quvvat sarfi - 0,4 Vt;
   
6. 
   o`lcham kattaligi - 18/65/90 millimetr (mm);
   
7. 
   og`irligi - 90 gramm (g);
   
8. 
   ishchi harorat oralig`i -40 ⁰S do +40 ⁰S.
   
9. 
   Himoyalanish darajasi - I` 20;
   
10. 
    Elektron blok yordamida boshqarilishi.
    
11. 
    Yorug`lik tasirida masofadan quvvatni boshqarish.
    

- svetodiodli yoritgich yarimo`tkazgichli fotoreli

Rasm 8. Fotoreli orqali boshqariladigan ko`cha chiroqlari