О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

Bakterial  proteazalar
  pishloq  pishirishda  va  teri  oshlashda  oqsillarni 
buzishda  qо‘llaniladi.  Bacillus  sp.  dan  olinadigan  glyukozoizomeraza  fermenti 
glyukozani  fruktozaga  aylantirishda  yordamlashadi.  Keyingi  vaqtlarda  olimlar 
diqqat  e’tiborini  quyidagilar  о‘ziga  tortmoqda:  siklodikstringlyukoziltransferaza 
(SDGT)  ga  moslashish,  siklodekstrinlar  birikmalarining  ishlab  chiqarilish: 
kimyoviy  va  farmakologik  ishlab  chiqarishda,  oziq-ovqat  mahsulotlari  sifatini 
oshirishda, kosmetika va boshqalar ishlab chiqarishda zarurdir. 
Lipazalar
  -  (3.1.1.3-triatsil  glitseroloda  gidrolazalar  lipid  (yog‘) 
almashinuvida  ishtirok  etadigan,  katta  amaliy  qiziqish  uyg‘otadigan  fermentlar. 
Kultura  о‘sadigan  muhitga  ajratadigan  lipazalarni  ishlab  chiqaruvchilarning  kо‘pi 
mitseliali zamburug‘lardir. Ulardan Aspergillus, Mucor, Geotrichum, ayrim achitqi 
zamburug‘lar 
(Candida) 
va 
bakteriyalardir 
(Pseudomonas). 
Lipazalar 
triatsilglitserollarni  parchalab  yog‘  kislotalari  va  glitserin  hosil  qiladi.  Sanoat 
asosida  kо‘p  miqdorda  ishlab  chiqarilayotgan  va  keng  miqyosda  xalq  xо‘jaligida 
qо‘llanilayotgan fermentlardan tashqari, kam miqdorda olinadigan va kam sohada 
qо‘llaniladigan  bir  qancha  fermentlar  ham  bor,  lekin  bularning  ayrimlari  о‘ta 
darajada  muhimdir.  Bular  qatoriga  restriktazalar  (endonukleazalar),  nuklein 

---

118 
 
kislotalarni  parchalovchi  fermentlar  va  ligazalar  -  ularni  sintezida  ishtirok 
qiladigan  fermentlar  kiradi.  Bu  fermentlar  gen  muxandisligi  ilmiy  ishlarini  olib 
borishda zarurdir. Bularni ham har xil mikroorganizmlar ishlab chiqaradi.