O'zR. Konst u'yr kitabi. Orinbetov n

 
13-§ boyi’nsha iyelegen bilimlerdi bekkemlew ushi’n tapsi’rmalar 
1. Sud ha’kimiyati’ wa’killiklerine neler kiredi? 
2. Sud sistemasi’ qanday ta’rizde du’zilgen? 
3. Sudlardi’n’ ji’nayi’y islerdi ko’riw ta’rtibi qanday? 
4. Wo’zbekstan Respublikasi’ Sud ha’kimiyati’ sudyalari’ qalay saylanadi’ yaki 
tayi’nlanadi’? 
5. Wo’zbekstan Respublikasi’ Konstituciyali’q sudi’ du’zilisi ha’m wa’killiklerin 
ayti’n’. 
 
 
§14. WO’ZBEKSTAN RESPUBLIKASI’NDA PROKURATURA 
ORGANLARI’NI’N’ HUQUQI’Y TIYKARLARI’
Prokuror lati’nsha so’z boli’p, bizin’ tilde «g’amxorli’q qi’laman» ma’nisin 
bildiredi. Prokuratura uyi’mlari’ wa’killigi 1992-ji’l 9-dekabrde qabi’l yetilgen 
«Prokuratura haqqi’nda» g’i’ Ni’zamda ha’m Konstituciyami’zdi’n’ XXIV bap 118-121-
statyalari’nda belgilep berilgen. Wo’zbekstan Respublikasi’ Konstituciyasi’na muwapi’q 
Wo’zbekstan aymag’i’nda ni’zamlardi’n’ ani’q ha’m bir qi’yli’ wori’nlani’wi’n 
Wo’zbekstan Respublikasi’ni’n’ Bas prokurori’ ha’m wog’an boysi’ni’wshi’ prokurorlar 
qadag’alaydi’. 
Prokuratura organlari’ni’n’ maqset ha’m wazi’ypalari’ birinshi na’wbette 
ni’zamni’n’ u’stinligin ha’r ta’repleme qarar tapti’ri’wg’a huquq, ta’rtipti bekkemlewge, 
Wo’zbekstan Respublikasi’ Konstituciyasi’ menen bekkemlengen insan ha’m 
puqaralardi’n’ socialli’q-ekonomikali’q, siyasiy jeke huquqlari’ ha’m de yerkinliklerin, 
sonday-aq ma’mleket g’a’rezsizligin, Konstituciyali’q du’zim tiykarlari’n siyasiy ha’m 
ekonomikali’q sistemalardi’, milliy toparlar ha’m aymaqli’q du’zilmelerdin’ huquqlari’n 

---

65
ni’zamnan ti’s qol sali’wshi’li’qlardan qorg’awdi’ ta’miyinlewge qarati’lg’an. 
Wo’zbekstan Respublikasi’ prokuratura mekemeleri xi’zmetin sho’lkemlestiriw ha’m de 
prokuratura wa’killikleri, Wo’zbekstan Respublikasi’ Konstituciyasi’, 2001-ji’l avgustta 
qabi’l yetilgen «Prokuratura haqqi’nda» g’i’ Ni’zam (jan’a redakciyadag’i’) ha’m 
Wo’zbekstan Respublikasi’ aymag’i’nda a’melde bolg’an basqa hu’jjetler menen 
belgilenedi. 
«Prokuratura haqqi’nda»g’i’ Ni’zamni’n’ (jan’a redakciyadag’i’) 4-statyasi’na 
muwapi’q prokuratura organlari’ wo’z xi’zmetlerin to’mendegi tiykarg’i’ bag’darlarda 
a’melge asi’radi’: 
•
ministrlikler, ma’mleketlik komitetler, mekemeler, puqaralardi’n’ wo’zin-wo’zi 
basqari’w organlari’, ja’miyet birlespeleri, ha’kimler ha’m basqa lawazi’mli’ shaxslar, 
sonday-aq puqaralar ta’repinen ni’zamlardi’n’ wori’nlani’wi’n qadag’alaw; 
•
irkilgenlerdi, qamaqqa ali’ng’anlardi’ saqlaw wori’nlari’nda, ji’nayi’y jazalardi’ 
ha’m ji’nayat-huquqi’y ta’sirlerdin’ basqa sharalari’n wori’nlaw payi’ti’nda ni’zamlarg’a 
boysi’ni’li’wi’n qadag’alaw; 
•
Wo’zbekstan Respublikasi’ Quralli’ Ku’shlerinde, ministrlikler, ma’mleketlik 
komitetler ha’m mekemelerdin’ a’skeriy du’zilmelerinde ni’zamlarg’a boysi’ni’li’wi’n 
qadag’alaw; 
•
ni’zamshi’li’qti’ 
ta’miyinlew 
ha’m 
ji’nayatshi’li’qqa 
qarsi’ 
gu’resiw 
bari’si’ndag’i’ xi’zmetin muwapi’qlasti’ri’w; 
•
ji’nayat boyi’nsha da’slepki tergew ali’p bari’w; 
•
sud dodalawi’ni’n’ barli’q basqi’shlari’nda ha’m ni’zam hu’jjetlerin qollani’w 
praktikasi’ haqqi’ndag’i’ ma’seleler sud ta’repinen ko’rilip ati’rg’anda qatnasi’w; 
•
ni’zam do’retiwshilik xi’zmetinde ha’m de ja’miyette huquqi’y ma’deniyatti’ 
artti’ri’w isinde qatnasi’w si’yaqli’lar. 
Wo’zbekstan Respublikasi’ prokuratura organlari’ni’n’ xi’zmetin a’melge 
asi’ri’wdi’n’ wo’zine ta’n principleri bar. To’mengi da’rejedegi prokurorlar joqari’ 
da’rejedegi prokurorlarg’a boysi’ni’w ta’rtibinde Wo’zbekstan Respublikasi’ Bas 
prokurori’ basshi’li’g’i’ndag’i’ birden-bir woraylasqan sistemasi’ sho’lkemlestirildi. 
Usi’ princip barli’q da’rejedegi prokurorlar aldi’nda turg’an maqset ha’m 
wazi’ypalardi’n’ birligin ha’m de ni’zamlardi’n’ wori’nlani’wi’ u’stinen qadag’alawdi’ 
a’melge asi’ri’w formasi’ ha’m usi’llari’ni’n’ uluwmali’g’i’n, ni’zam buzi’li’wi’ 
jag’daylari’na 
prokurordi’n’ 
ta’sir 
ko’rsetiw 
qurallari’, 
sonday-aq 
ni’zam 
buzi’wshi’li’qlardi’n’ aldi’n ali’w sharalari’n ko’riwdin’ birden-birligin an’latadi’. 
Prokuraturani’n’ 
birden-bir 
ha’m 
woraylasti’ri’lg’anli’g’i’, 
prokuratura 
sistemasi’ni’n’ barli’q basqari’w organlari’, ka’rxanalar, mekemeler, sho’lkemler, 
ja’miyetlik birlespeler, lawazi’mli’ adamlar ha’m puqaralardi’n’ ni’zamlardi’ ani’q ha’m 
bir qi’yli’ ori’nlaniwlari’ u’stinen qadag’alawdi’ a’melge asi’ri’wda sa’wlelenedi. Bul 
princip Wo’zbekstan Respublikasi’ni’n’ aymag’i’nda birden-bir ni’zamshi’li’qti’n’ 
wornati’li’wi’n ta’miyinleydi. 
Prokuratura organlari’ qadag’alawdi’ ha’m wo’z wa’killiklerin ma’mleketlik 
ha’kimiyat ha’m de jergilikli basqari’w mekemelerinen, lawazi’mli’ adamlardan, 
ja’miyetlik birlespelerden g’a’rezsiz ra’wishte, Wo’zbekstan Respublikasi’ aymag’i’nda 
ha’rekettegi ni’zamlarg’a, xali’q arali’q ha’m ma’mleketler arali’q sha’rtnamalarg’a 
(pitimlerge) qatan’ boysi’ni’p ha’m tek Wo’zbekstan Respublikasi’ Bas prokurori’na 
boysi’ng’an halda a’melge asi’radi’, prokuratura xi’zmeti tek Wo’zbekstan Respiblikasi’ 

---

66
Prezidenti ha’m Oliy Majlistin’ basqari’wi’nda boladi’. Prokuraturani’n’ ni’zamlardi’n’ 
wori’nlani’wi’n qadag’alaw, ji’nayi’y islerdi tergew, shag’i’mlar, arzalar ha’m 
xabarlardi’ tekseriw, kadrlardi’ tan’law ha’m worni’-worni’na qoyi’w bari’si’ndag’i’ 
xi’zmetine ma’mleketlik ha’kimiyat ha’m basqari’wdi’n’ basqa organlari’, ja’miyetlik 
sho’lkemler, sonday-aq, lawazi’mli’ adamlardi’n’ aralasi’wi’ qadag’an yetiledi. 
Prokuraturani’n’ g’a’rezsizligi prokuratura organlari’ni’n’ sho’lkemlestirilgen du’zilisi, 
wolardi’n’ boysi’ni’w ha’m yesabat beriw ta’rtibinin’ a’melge asi’ri’li’wi’ menen 
ta’miyinlenedi. Ha’rbir prokuror wo’z xi’zmetinde g’a’rezsiz boli’p, wo’z wazi’ypasi’n 
wori’nlawda ni’zamlarg’a ha’m wolarg’a muwapi’q Wo’zbekstan Respublikasi’ Bas 
prokurori’ ta’repinen shi’g’ari’lg’an buyri’qlar, qollanbalar ha’m ko’rsetpelerge a’mel 
qi’ladi’. Prokuror wo’z wa’killikleri da’wirinde siyasiy maqsetti go’zlegen siyasiy